Radio Kraków
RK Podcasty Przed hejnałem

Przed hejnałem


RSS Spotify

Kraków kładzie się spać późno, ale wcześnie wstaje. W magazynie "Przed Hejnałem" rozmawiamy o wszystkim, co społecznie ważne, ciekawe, zaskakujące, a czasem bulwersujące. O równości, prawach obywatelskich, ekologii, edukacji, zdrowiu, tym fizycznym, ale też tym duchowym i psychicznym. Spotykamy się z artystkami i artystkami, poznając punkt widzenia tych, którzy kształtują współczesną kulturę. Wszystko to w towarzystwie dobrej muzyki i porannej kawy.

Program prowadzi Sylwia Paszkowska, a przygotowują: Sylwia Paszkowska, Agata Ciechanowska i Aneta Hudzik.

Kontakt: [email protected]

Podcasty

Puszcza Dulowska pominięta. Trwa społeczny apel o jej ochronę

Puszcza Dulowska nie została ujęta w spisie lasów społecznych opublikowanym w lipcu 2025 roku, mimo licznych apeli aktywistów i naukowców. Teren ten, pełen torfowisk, źródeł i rzadkich gatunków, pełni ważne funkcje ekologiczne i rekreacyjne i jest chętnie odwiedzany przez mieszkańców Małopolski i Śląska. Brak ochrony oznacza ryzyko wycinki i budowy obwodnicy. Aktywiści domagają się włączenia puszczy do programu Lasów Społecznych i zapraszają decydentów na wydarzenie terenowe zaplanowane na wrzesień. W rozmowie ze Sylwią Paszkowską udział wzięli: Anna Treit – reprezentantka Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków i Stowarzyszenia Ratujmy Kleszczowskie Wąwozy, dr Łukasz Piechnik – botanik z Instytutu Botaniki PAN, oraz Krzysztof Bałc – działacz Stowarzyszenia Chrzanowskich Cyklistów i ruchu społecznego „Stop Wycince Puszczy Dulowskiej”.

Sąsiedzki Piknik Sztuki – rzeźby, warsztaty i wspólne tworzenie

Tauron Arena Kraków i Bunkier Sztuki łączą siły, by wspólnie zaprosić mieszkańców Krakowa na wyjątkowe wydarzenie plenerowe – Sąsiedzki Piknik Sztuki, który odbędzie się w sobotę, 2 sierpnia, w godz. 11:00–17:00 w ogrodach Tauron Areny. W programie m.in. warsztaty artystyczne dla całych rodzin czy wspólne tworzenie wielkoformatowego obrazu. Podczas pikniku zaprezentowane zostaną dwie rzeźby z kolekcji Bunkra Sztuki: „Bestia” Maurycego Gomulickiego – trzyipółmetrowy neonowy wąż inspirowany smokiem wawelskim – oraz „Przekupka” Małgorzaty Markiewicz – mobilna instalacja odwołująca się do kobiecej obecności w przestrzeni miejskiej. O idei pikniku oraz potrzebie wychodzenia ze sztuką do ludzi Sylwia Paszkowska rozmawiała z Małgorzatą Marcińską, prezeską zarządu Tauron Areny Kraków, oraz Delfiną Jałowik, dyrektorką Bunkra Sztuki.

Lato z Teatrem Witkacego – Zakopane gra przez cały sezon

Zakopane latem potrafi zaskoczyć nie tylko panoramą Tatr, ale i bogatą ofertą kulturalną. Teatr im. Stanisława Ignacego Witkiewicza, jako jeden z nielicznych w Polsce, działa pełną parą również w wakacje. Z myślą o turystach i mieszkańcach przygotowano intensywny repertuar: codzienne spektakle, koncerty, warsztaty oraz wydarzenia rodzinne. Wśród sierpniowych propozycji znalazły się także obchody Japońskiego Święta Góry, które zakończą się wizytą u Akiko Miwy – Japonki mieszkającej od lat w Gorcach. O tym, co czeka widzów w najbliższych tygodniach, Sylwia Paszkowska rozmawiała z Beatą Zalot i Gają Gajewską z Teatru Witkacego i Witkacy Atelier.

"Rodzic ma prawo nie wiedzieć, ma prawo się bać". Holistyczne podejście do pomocy dzieciom

W Krakowie działa wyjątkowe miejsce - Centrum Terapii Rodziny i Dziecka "Kołysanka", w którym terapeuci, psychologowie i pies Benio, pełen energii flat coated retriever, wspierają dzieci i ich rodziny w procesie terapii. O holistycznym podejściu do małych pacjentów, roli rodziców w procesie wsparcia oraz niezwykłej mocy psiej obecności opowiedziały Sylwii Paszkowskiej Dominika Igielski z Centrum Terapii Rodziny i Dziecka "Kołysanka", Fundacja "Ta mama ma imię" i Magdalena Jankowska, psycholożka dziecięca.

Polska Fundacja dla Afryki: „Największym zasobem Afryki są jej mieszkańcy”

Gościem Sylwii Paszkowskiej w audycji „Przed hejnałem" była Katarzyna Urban z Polskiej Fundacji dla Afryki — organizacji, która od ponad dekady prowadzi działania humanitarne i rozwojowe w ponad 20 krajach Afryki. Fundacja nie oferuje gotowych recept, lecz wspiera lokalne społeczności w realizacji ich własnych inicjatyw — dostarczając środki, zaufanie i wsparcie organizacyjne. Jej misją jest tworzenie mostu między polskimi darczyńcami a afrykańskimi liderami, którzy najlepiej znają potrzeby swoich środowisk i potrafią je skutecznie realizować.

"Polacy w związkach się kochają, ale nie lubią". O języku, intymności i randkowaniu

Film Paolo Genovese "Follemente. W tym szaleństwie jest metoda" staje się nie tylko pretekstem do refleksji o związkach, ale również o tym, jak współczesny człowiek buduje lub nie potrafi budować intymności. W rozmowie z Sylwią Paszkowską dr Małgorzata Majewska, językoznawczyni z Uniwersytetu Jagiellońskiego, opowiedziała o języku, którym posługujemy się na randkach i w relacjach. Za każdą, nawet pozornie błahą wypowiedzią, kryje się lęk, niepewność albo potrzeba bliskości.

Siedzący tryb życia zabija kręgosłup. "Statystyki nie są optymistyczne"

Wielu z nas bagatelizuje pierwsze sygnały bólu pleców, a statystyki nie pozostawiają złudzeń, ponieważ nawet 90% dorosłych doświadczy w życiu bólu kręgosłupa. Problem narasta wraz z wiekiem, a prognozy Światowej Organizacji Zdrowia przewidują, że do 2050 roku niemal 850 milionów ludzi na świecie będzie mierzyć się z tym schorzeniem. - Statystyki nie są optymistyczne. W dużej mierze zapracowaliśmy sobie na nie sami przede wszystkim siedzącym trybem życia połączonym z brakiem ruchu - mówi w rozmowie z Sylwią Paszkowską Justyna Szarawarska, trenerka medyczna zdrowego kręgosłupa.

Wakacyjne warsztaty, które mogą zmienić życie. Jak mądrze chronić przed uzależnieniami?

Miejskie Centrum Profilaktyki Uzależnień w Krakowie zaprasza mieszkańców na wakacyjny cykl warsztatów dotyczących profilaktyki uzależnień. Mimo że temat może brzmieć groźnie, specjaliści przekonują, że nie chodzi o straszenie, lecz o budowanie świadomości i relacji. - Przede wszystkim chodzi tutaj o edukację. Im więcej wiemy, tym więcej potrafimy. Staramy się zapobiegać właśnie przez tę wiedzę - mówią w rozmowie z Sylwią Paszkowską Michał Pruszyński, pedagog z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krakowie oraz Piotr Machulski, psycholog z Miejskiego Centrum Profilaktyki Uzależnień w Krakowie.

Jarek Szubrycht: „W idolach szukamy albo siebie, albo kogoś, kim bardzo chcielibyśmy być"

Dlaczego jednych artystów kochamy bezwarunkowo, a inni – mimo ogromnego sukcesu – szybko przestają dla nas istnieć? Być może – jak sugeruje Jarek Szubrycht – dlatego, że „w idolach szukamy albo siebie, albo kogoś, kim bardzo chcielibyśmy być, choć wiemy, że nigdy nie będziemy”. To zdanie trafia w sedno mechanizmów, które rządzą naszymi muzycznymi fascynacjami. Bo czasem widzimy w artystach odbicie własnych emocji, niepewności i marzeń. Innym razem – ich charyzma, styl życia czy wyrazistość sceniczna stają się dla nas projekcją niespełnionych tęsknot. Jarek Szubrycht – dziennikarz muzyczny, autor książek i były wokalista zespołu Lux Occulta – odnosi się do tego zjawiska również w kontekście fenomenu niedawno zmarłego Ozzy’ego Osbourne’a, jednej z ostatnich ikon rocka, której autentyczność poruszała kolejne pokolenia fanów.

"Nie przyjęli mnie do żadnej szkoły". Ponad 1200 uczniów bez miejsca w krakowskich liceach

Choć pierwszy etap rekrutacji do szkół ponadpodstawowych w Krakowie już się zakończył, emocje wśród uczniów i rodziców wcale nie opadły. Około 1223 ósmoklasistów nie dostało się do żadnej szkoły. Czy rzeczywiście jest powód do obaw? Z Dariuszem Domajewskim, zastępcą dyrektora Wydziału Edukacji Urzędu Miasta Krakowa, porozmawiała Sylwia Paszkowska.

Od popularnych wież po ukryte polany – oto przewodnik dla każdego, kto szuka widoków z duszą

W Polsce nie brakuje malowniczych miejsc, a ich odkrywanie może być nie tylko formą wypoczynku, lecz także prawdziwą przygodą. Obok naturalnych krajobrazów coraz częściej pojawiają się wieże widokowe i komercyjne ścieżki w koronach drzew, które przyciągają turystów spragnionych panoramicznych widoków. Tę krajobrazową różnorodność opisuje publikacja „Polska z widokiem. Przewodnik dla łowców panoram", której współautorką jest Nikoletta Kula – przewodniczka górska i tłumaczka kultur. W rozmowie z Sylwią Paszkowską opowiada o idei książki, która porządkuje i opisuje ponad sto starannie wybranych punktów widokowych w całej Polsce. To praktyczny przewodnik, który może stać się inspiracją dla wszystkich poszukujących kontaktu z przyrodą i pomysłów na aktywny wypoczynek.

„Dziękuję za wykład, nie prosiłam”. Mansplaining – uprzejma twarz dominacji

Na pozór drobne komentarze, pytania wypowiedziane „z troską”, nieproszona rada przy stole, ocena wyglądu w przelocie – to codzienne sytuacje, które często ignorujemy. A jednak to właśnie w nich ujawniają się głęboko zakorzenione mechanizmy przemocy symbolicznej. Mansplaining, gaslighting, relacje skrzyżowane – to nie tylko modne terminy z języka psychologii i socjolingwistyki, lecz realne narzędzia dominacji, których używamy – świadomie lub nie – w relacjach zawodowych, rodzinnych i partnerskich. W rozmowie Sylwii Paszkowskiej z językoznawczynią dr Małgorzatą Majewską i psychologiem Stanisławem Bobulą pada wiele przykładów, które pokazują, jak język buduje i utrwala nierówność. Dlaczego pytamy o zdanie osoby, której opinia może nas zranić? Dlaczego wyręczamy dorosłych mężczyzn w obowiązkach, a dzieciom nie pozwalamy zdecydować, czy jest im zimno? I co wspólnego ma wszystko to z brakiem zaufania – do siebie i do innych?

5 250 km, 125 maratonów, 139 dni. Tomasz Sobania przebiegł całe Stany Zjednoczone!

Tomasz Sobania to polski biegacz ekstremalny, często nazywany "Polskim Forrestem Gumpem". Od 2018 roku przemierza Europę i Stany Zjednoczone, pokonując tysiące kilometrów - przebiegł przez USA w okresie od 15 września 2024 do 2 lutego 2025 roku. W tym czasie pokonał 125 maratonów, czyli około 5 250 km, w ciągu 139 dni. Trasa prowadziła m.in. przez Waszyngton, Chicago i legendarne Route 66, kończąc się nad Oceanem Spokojnym. - Była to najtrudniejsza rzecz, jaką w życiu zrobiłem – mówi w rozmowie z Anną Piekarczyk.

"Jest domem, ciepłymi dłońmi, inspiracją". Zielony Domek to miejsce, w którym dzieci i rodzice mogą odetchnąć

W samym sercu Krakowa, przy św. Marka 21a, od dekady działa wyjątkowa przestrzeń dla najmłodszych i ich opiekunów. Zielony Domek nie jest ani żłobkiem, ani klubikiem, ani poradnią psychologiczną. To oaza spokoju i relacji, miejsce, które powstało z myślą o dzieciach do 4. roku życia i ich rodzicach. - To przestrzeń gościnności, gdzie dziecko jest najważniejsze - mówi w rozmowie z Anetą Hudzik Maja Zagajewska, psycholożka, psychoterapeutka i prezeska Fundacji Promyk.

Cierpliwe i empatyczne, ale z charakterem. Alpaki podbijają serca Polaków

Alpaki stają się w Polsce coraz popularniejsze. Powstają liczne hodowle, zagrody edukacyjne, agroturystyki czy mniejsze prywatne gospodarstwa, gdzie można poznać je z bliska. Wśród tych miejsc wyróżnia się Beskidzka Sadyba – nie tylko dzięki warunkom, jakie stwarza dla zwierząt, ale także dzięki podejściu jej właścicielek do edukacji i relacji człowiek–zwierzę. Z Moniką i Patrycją Kosek rozmawiała w audycji „Przed hejnałem" Aneta Hudzik.

Pomagaj i smakuj Kraków! Trwa akcja "Oddaj krew - odwiedź gastro!"

W Krakowie ruszyła piąta edycja akcji "Oddaj krew - odwiedź gastro!", która zachęca do honorowego krwiodawstwa w wakacje, gdy zapotrzebowanie na krew jest największe. Każdy, kto odda krew do końca sierpnia, otrzyma specjalny kupon uprawniający do skorzystania z ofert 21 krakowskich restauracji, kawiarni i barów. To wyjątkowe połączenie kulinarnej mapy miasta z realną pomocą. Gośćmi Anety Hudzik byli Krzysztof Dąbrowa, koordynator akcji "Oddaj krew - odwiedź gastro!" oraz Katarzyna Płachecka, dziennikarka kulinarna i influencerka, ambasadorka akcji.

Jaki dźwięk ma las? Film "Szepty lasu" to coś więcej niż film przyrodniczy

Krzysztof Sarapata i Tomasz Kotaś po raz kolejny zapraszają widzów w niezwykłą podróż do świata, w którym to natura ma głos. Ich nowy film "Szepty lasu" opowiada o dzikiej przyrodzie Babiej Góry w sposób, jakiego jeszcze w polskiej kinematografii nie było. Przez lata pracy, setki kilometrów przemierzonych pieszo i tysiące godzin nagrań powstał dokument przyrodniczy udźwiękowiony w Dolby Atmos. Premiera w kwietniu 2026 r. - Babiogórski Park Narodowy to miejsce unikatowej flory i fauny. Było dla nas kluczowe, by przekazać widzowi to, co my tam doświadczyliśmy, mogliśmy usłyszeć - mówią w rozmowie z Grzegorzem Bernasikiem Krzysztof Sarapata i Tomasz Kotaś.

Wiosłowanie na stojąco. SUP to sport, który uzależnia

Stand up paddle, czyli wiosłowanie na stojąco. Z pozoru wygląda banalnie: deska, wiosło i trochę równowagi, ale wystarczy stanąć na wodzie, by zrozumieć, że SUP to coś znacznie więcej niż tylko moda. O fenomenie tego sportu, jego początkach i bezpieczeństwie na wodzie opowiada Grzegorzowi Bernasikowi Łukasz "Santa" Chochorowski, instruktor i pasjonat, który swoją miłość do SUP-a przekuł w sposób na życie.

Afrykańczyk, który swoje miejsce do życia odnalazł w Zatorze

Gdy po raz pierwszy zobaczył Zator, był przekonany, że to miejsce jest mu przeznaczone. Śnił o nim, choć nigdy wcześniej tam nie był. Dziś mieszka w tej małej miejscowości, prowadzi szkołę językową, angażuje się w życie lokalnej społeczności, organizuje charytatywne pikniki. - Jestem Polakiem. Polakiem z afrykańskimi korzeniami - mówi w rozmowie z Grzegorzem Bernasikiem Yuga Buassa.

Zbrodnia i literatura. Dlaczego kochamy kryminały?

Dlaczego kryminały, thrillery i horrory tak bardzo nas wciągają? Co sprawia, że wolimy śledzić losy seryjnych morderców niż filozoficzne rozważania? O fenomenie literatury gatunkowej, potrzebie opowieści i ucieczce w fikcję Georgina Gryboś porozmawiała z prof. Krzysztofem Zajasem, literaturoznawcą, kulturoznawcą i tłumaczem.
Więcej