Radio Kraków
RK Podcasty Przed hejnałem

Przed hejnałem


RSS Spotify

Kraków kładzie się spać późno, ale wcześnie wstaje. W magazynie "Przed Hejnałem" rozmawiamy o wszystkim, co społecznie ważne, ciekawe, zaskakujące, a czasem bulwersujące. O równości, prawach obywatelskich, ekologii, edukacji, zdrowiu, tym fizycznym, ale też tym duchowym i psychicznym. Spotykamy się z artystkami i artystkami, poznając punkt widzenia tych, którzy kształtują współczesną kulturę. Wszystko to w towarzystwie dobrej muzyki i porannej kawy.

Program prowadzi Sylwia Paszkowska, a przygotowują: Sylwia Paszkowska, Agata Ciechanowska i Aneta Hudzik.

Kontakt: [email protected]

Podcasty

Teatr Bagatela – walka o sprawiedliwość trwa już cztery lata. Co dalej?

W ostatnich latach coraz częściej mówi się o nadużyciach w środowisku teatralnym, gdzie hierarchiczne relacje i presja zawodowa sprzyjają wykorzystywaniu władzy. Głośnym tego przykładem jest sprawa Teatru Bagatela – od 2021 roku toczy się proces przeciwko byłemu dyrektorowi, oskarżonemu o molestowanie seksualne i mobbing. Przemoc w środowiskach artystycznych jest również tematem książki Igi Dzieciuchowicz ,,Teatr. Rodzina patologiczna" – pierwszego tak wstrząsającego reportażu, który odsłania nadużycia w polskich szkołach aktorskich i teatrach. Sylwia Paszkowska rozmawiała z Wojciechem Nartowskim, adwokatem reprezentującym pokrzywdzone pracownice Teatru Bagatela, oraz Iwoną Anną Wiśniewską – psychoterapeutką, psycholożką i seksuolożką z ponad 27-letnim doświadczeniem w pracy z osobami doświadczającymi przemocy.

Stworzył scenografie i kostiumy do ponad 30 spektakli! "Nie chciałem plastikowej zbroi. Chciałem emanacji siły kobiet"

Prince Negatif, to artystyczny pseudonim Łukasza Błażejewskiego, scenografa, malarza, projektanta, performera, a przede wszystkim wizjonera, który nie tylko współtworzy świat Teatru Nowego Proxima w Krakowie, ale też konsekwentnie rozciąga granice tego, czym może być teatr, kostium i przestrzeń. To artysta, którego dzieła kolekcjonuje się jak obrazy. Jego opowieść to historia pasji, przekraczania granic i wspólnoty tworzonej z miłości do sztuki i do ludzi.

Cichy zabójca kobiet. Rak jajnika jest łatwy do zignorowania

Rak jajnika – jeden z najbardziej podstępnych nowotworów kobiecych – zbiera śmiertelne żniwo w Polsce każdego roku. Statystyki są bezlitosne, rocznie choruje około 3700 kobiet, z czego aż 2600 umiera. To oznacza, że ponad 70% przypadków kończy się śmiercią. Dlaczego tak się dzieje? Czym różni się rak jajnika od innych nowotworów narządów rodnych? Co możemy z tym zrobić, by zwiększyć szansę na przeżycie? Gośćmi Sylwii Paszkowskiej byli dr Marcin Mika, specjalista ginekologii i położnictwa i Karolina Sztyler, prezeska Fundacji Go Healthy Girl, która od lat edukuje kobiety w zakresie zdrowia intymnego i onkologii.

Emocje, współpraca i logiczne myślenie. Brydż – pasja na całe życie

Brydż to gra, która potrafi rozpalić emocje zarówno wśród doświadczonych zawodników, jak i amatorów. Jej korzenie sięgają XVI wieku, ale mimo upływu czasu nadal znajduje swoich zwolenników w różnych grupach wiekowych. W rozgrywkach liczy się umiejętność logicznego myślenia, współpraca i trafne oczytywanie intencji partnera. O grze w brydża Sylwia Paszkowska rozmawiała z Łukaszem Baniakiem, zawodowym analitykiem oraz trzykrotnym mistrz Polski w trzech różnych kategoriach brydża.

Wiosna, sztuka i natura zamknięte w doniczce. Wystawa drzewek bonsai, jakiej jeszcze nie było!

W Europejskim Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach można obejrzeć coś wyjątkowego – wystawę drzewek bonsai przygotowaną przez Grzegorza Sowińskiego, kuratora i pasjonata sztuki bonsai. Jest to spotkanie z naturą w miniaturowym formacie, która robi ogromne wrażenie. Z Grzegorzem Sowińskim porozmawiała Sylwia Paszkowska.

Wyjechał z Polski i podbił Hollywood. Max Factor stworzył kosmetyczne imperium

Max Factor, a właściwie Maksymilian Faktorowicz, był człowiekiem, który na zawsze zmienił oblicze branży kosmetycznej. To właśnie on wprowadził do naszego języka termin „make-up” i stworzył podwaliny nowoczesnego makijażu, który nie tylko podkreśla urodę, ale także wydobywa z każdej twarzy jej unikalny potencjał. Jego niezwykła historia, pełna innowacji i wizjonerskich pomysłów, jest tematem książki „Max Factor. Twórca imperium piękna" Freda E. Bastena, o której Sylwia Paszkowska rozmawiała z Coco Mayaki – makijażystką i projektantką biżuterii.

Nowa choroba cywilizacyjna. Sterylność dzisiejszego świata może rozwijać schorzenia alergiczne

Szacuje się, że na całym świecie na astmę choruje już ponad 300 milionów ludzi. A to dopiero początek. W ciągu kolejnych 15 lat liczba ta może wzrosnąć o kolejne 100 milionów. Co sprawia, że zachorowalność rośnie w tak szybkim tempie? 6 maja obchodzimy Światowy Dzień Astmy, z tej okazji Sylwia Paszkowska porozmawiała z dr. Aleksandrem Kanią, pulmonologiem, internistą, wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc oraz lekarzem Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie.

Do 40 tys. złotych wsparcia dla księgarzy. Trwa nabór do programu „Certyfikat dla małych księgarni"

Rynek księgarski w Polsce przechodzi poważny kryzys. Niezależne księgarnie zmagają się z rosnącymi kosztami utrzymania, konkurencją ze strony sprzedaży internetowej oraz spadającym zainteresowaniem czytelnictwem. W obliczu tych wyzwań tradycyjne punkty sprzedaży książek redefiniują swój charakter – przestają być wyłącznie miejscem zakupu książek, a stają się lokalnymi centrami kultury, łącząc literaturę z aktywnościami społecznymi i kulturalnymi. Od 2021 roku Instytut Książki prowadzi program własny „Certyfikat dla małych księgarni”, którego celem jest wsparcie małych placówek i wzmocnienie ich kulturotwórczej roli. Do 15 maja 2025 roku można składać wnioski w aktualnej edycji projektu. O sytuacji niezależnych księgarni i programie grantowym Sylwia Paszkowska rozmawiała z Iwoną Kołodziej i Ewą Gąsior z Instytutu Książki oraz Jackiem Dargiewiczem – księgarzem i właścicielem lokalu Cafe Nowa Księgarnia w Nowej Hucie.

Język na walizkach. Co się dzieje z polszczyzną na emigracji?

Czy można zapomnieć ojczystego języka? Czy wieloletni pobyt za granicą zmienia sposób, w jaki mówimy i myślimy po polsku? A może to nie emigracja, ale sama nauka obcych języków wpływa na nasze językowe kompetencje? Gościem Sylwii Paszkowskiej była prof. dr hab. Zofia Wodniecka-Chlipalska z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, badaczka dwujęzyczności i jedna z autorek projektu „Polski na emigracji. Jak się zmienia?”.

Miłość, przemoc i Alzheimer. Po 50 latach Bergman na nowo, mocniej i boleśniej

Anna Radwan i Juliusz Chrząstowski, aktorzy Narodowego Starego Teatru, w spektaklu "Sceny z życia małżeńskiego" mierzą się z tekstem Ingmara Bergmana – legendarnym, bolesnym i wciąż niepokojąco aktualnym. Dzięki reżyserii Katarzyny Minkowskiej i dramaturgii Małgorzaty Maciejewskiej historia Marianne i Johana nie tylko zyskuje nową głębię, ale też odbija współczesne lęki, tabu i pytania, na które trudno dziś odpowiedzieć bez milczenia, łez lub krzyku. Więcej o pracy nad spektaklem opowiedzieli Sylwii Paszkowskiej Anna Radwan i Juliusz Chrząstowski.

Jak Spółdzielnia Ogniwo stała się kulturowym sercem Krakowa?

To nie tylko kawiarnia, nie tylko księgarnia, nie tylko centrum kultury. Spółdzielnia Ogniwo to coś więcej – to miejsce, które przez dekadę budowało w Krakowie przestrzeń dialogu, niezależnej myśli, społecznego działania i dobrej literatury. O tym, jak w maju będą świętować swoje dziesięciolecie, opowiedzieli Sylwii Paszkowskiej Barbara Grobler (prezeska Spółdzielni) oraz Jan Krakowian (członek Spółdzielni).

Prof. Hubert Huras: „Decyzja o zakończeniu ciąży musi być podejmowana w zgodzie z pacjentką"

W rozmowie z prof. dr hab. med. Hubertem Hurasem, konsultantem wojewódzkim w dziedzinie położnictwa i perinatologii oraz kierownikiem Kliniki Położnictwa i Perinatologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, Sylwia Paszkowska porusza temat prawnych i medycznych aspektów związana z zakończeniem ciąży – szczególnie w przypadkach ciężkich wad płodu oraz zagrożenia życia matki. Profesor Huras odniósł się również do złożonej i napiętej atmosfery pracy w polskich szpitalach, w których specjaliści zmuszeni są do podejmowania decyzji pod ogromną presją – nie tylko medyczną, ale i społeczną.

Kraków nagradza kobiety. Cztery twarze współczesnej odwagi

W świecie, gdzie historia przez wieki pisana była głównie męską ręką, Nagroda im. Kazimiery Bujwidowej stanowi świeży i symboliczny zwrot ku sprawiedliwości dziejowej. To wyróżnienie, ustanowione w 2021 roku, nie tylko oddaje hołd jednej z najważniejszych postaci kobiecych w historii Krakowa, ale także otwiera scenę dla współczesnych bohaterek – kobiet działających lokalnie, często w cieniu, ale z ogromną siłą i konsekwencją. Podczas niedawnej gali w Krakowie, cztery kobiety zostały uhonorowane za swoją pracę na rzecz społeczeństwa, równości, zdrowia, pamięci historycznej i kultury. Janina Rościszewska-Krawczyk, Agnieszka Szuścik-Zięba, Ewa Furgał i Nadia Moroz-Olszańska. Więcej o tegorocznej edycji opowiedziała Sylwii Paszkowskiej Ewelina Pytel, pełnomocniczka prezydenta Krakowa ds. polityki równościowej.

Seniorzy nie chcą życia w izolacji – potrzebują dialogu międzypokoleniowego

W obliczu postępujących zmian demograficznych, starzejącego się społeczeństwa i nadciągającej fali tzw. silver tsunami, czyli rosnącej liczby osób w wieku senioralnym, budowanie relacji międzypokoleniowych staje się nie tylko potrzebą, ale wręcz koniecznością. Wzajemne zrozumienie, wymiana doświadczeń i współpraca między pokoleniami to fundamenty społecznej integralności oraz odpowiedź na wyzwania, jakie niesie przyszłość. Z okazji Europejskiego Dnia Solidarności Międzypokoleniowej Sylwia Paszkowska rozmawiała z Kingą Lipowską i Marcinem Cwaklińskim z Fundacji Aktywności i Edukacji Społecznej FAES.

Czy istnieje zbrodnia doskonała? Kryminalistyka w dobie popularności true crime

Gatunek true crime cieszy się niesłabnącą popularnością we współczesnych mediach. Podcasty, książki, dokumenty i seriale kryminalne przyciągają miliony odbiorców, którzy z zapartym tchem śledzą opowieści o mrocznych zagadkach, zbrodniach i dochodzeniach. Przekaz medialny nie tylko rozbudza wyobraźnię, ale także tworzy wrażenie wszechobecnej przestępczości. Czy ten fenomen wpływa na wybór ścieżki kariery studentów prawa? O tym, czym różni się kryminalistyka od kryminologii, jakie są różnice między dochodzeniem a śledztwem, oraz jak sztuczna inteligencja wspiera wykrywanie sprawców przestępstw, Sylwia Paszkowska rozmawiała z dr. Dariuszem Wilkiem z Pracowni Kryminalistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, adiunktem na Wydziale Prawa i Administracji UJ, oraz studentami – Alicją Knapczyk i Arkadiuszem Skowronem, członkami Koła Naukowego Kryminalistyki UJ.

Katarzyna Chlebny: Musical „Six" był moim przeznaczeniem

Kiedy sześć żon Henryka VIII wychodzi na scenę, by opowiedzieć swoją wersję historii – w rytmie popowego koncertu, z ironią, siłą i błyskiem w oku – publiczność na całym świecie klaszcze, tańczy i... słucha. W polskiej wersji „Six", wyreżyserowanej przez Katarzynę Chlebny w krakowskim Teatrze Varieté, ten błysk ma jednak głębsze zabarwienie. Musical zyskuje lokalny kontekst, a historie dawnych królowych stają się głosem współczesnych kobiet – często wykluczanych, walczących, milczących zbyt długo. To opowieść o sile, siostrzeństwie i potrzebie zmiany. O tym, jak popowy show może stać się nośnikiem najważniejszych tematów naszych czasów, Katarzyna Chlebny opowiadała Sylwii Paszkowskiej

Przyspiesza porody, wprowadza niepokój, a nawet doprowadza do obłędu. Czy halny ma aż taką moc?

Wiatr halny przez mieszkańców Podhala darzony jest niemal mistycznym respektem. Mówi się o nim wiele: że potrafi wywołać bóle głowy, bezsenność, niepokój, a nawet wpływać na decyzje tak dramatyczne, jak samobójstwa. Czy to wszystko to tylko folklor i lokalne legendy, czy może podhalańskie opowieści zawierają w sobie ziarno prawdy? Czy halny faktycznie odciska swoje piętno nie tylko na krajobrazie, ale i na ludzkiej psychice? Sylwia Paszkowska rozmawiała z Dawidem Górą, reportażystą i autorem książki „Halny. Wiatr, który niesie obłęd".

Przełomowa inicjatywa Kraków Airport: Neuroróżnorodny przewodnik w podróży

Podróżowanie samolotem bywa wyzwaniem dla wielu osób, ale dla tych, którzy znajdują się w spektrum autyzmu, sytuacja ta może być szczególnie stresująca. W odpowiedzi na rosnącą potrzebę dostosowania przestrzeni lotniskowych do wymagań osób neuroróżnorodnych, Kraków Airport wprowadza innowacyjny projekt – „Neuroróżnorodny przewodnik w podróży z Kraków Airport”. Rozwiązanie to ma ułatwić samodzielne podróże dorosłym pasażerom w spektrum autyzmu, ale także innym podróżnym, którzy mogą czuć się zagubieni w złożoności lotniskowych procedur. Gośćmi Sylwii Paszkowskiej byli Daria Łabędź i Michał Dębski-Korzec z Kraków Airport.

„Śledź” – radiowy kryminał, który pokochali słuchacze

Dobiega końca pierwszy sezon radiowego słuchowiska „Śledź” – wyjątkowej produkcji Radia Kraków, która w krótkim czasie podbiła serca słuchaczy. Kryminalna intryga z interaktywnym twistem, barwny język, błyskotliwy humor i galeria charyzmatycznych postaci – wszystko to sprawiło, że audioserial stał się prawdziwym fenomenem. Nic dziwnego, że zarówno twórcy, jak i fani zgodnie przyznają: chcemy drugiego sezonu! O kulisach powstawania „Śledzia”, pracy nad rolą komisarz Simony Brol oraz radościach i wyzwaniach towarzyszących produkcji opowiedziały Sylwii Paszkowskiej Katarzyna Krzanowska, aktorka Teatru Starego w Krakowie, oraz Georgina Gryboś, współreżyserka słuchowiska i opiekunka projektu z ramienia Radia Kraków.

Europejski Dzień Śniadania: Krakowianie pokochali śniadania na mieście!

24 kwietnia przypada Europejski Dzień Śniadania – inicjatywa mająca na celu przypomnienie o znaczeniu pierwszego posiłku dnia. Jeszcze dekadę temu śniadanie na mieście było raczej wyjątkiem niż codzienną praktyką. Dziś śniadaniownie w Krakowie przeżywają prawdziwe oblężenie, szczególnie w weekendy, kiedy mieszkańcy zapełniają stoliki, celebrując poranny posiłek w gronie bliskich. Jak zmieniała się kultura śniadaniowa w stolicy Małopolski? Co powinno znaleźć się na talerzu, by śniadanie było naprawdę wartościowe? O pierwszym posiłku dnia Sylwia Paszkowska rozmawiała z Katarzyną Płachecką, dziennikarką kulinarną, i Klaudią Łudzik, dietetyczką.
Więcej