Radio Kraków
RK Podcasty Przed hejnałem

Przed hejnałem


RSS Spotify

Kraków kładzie się spać późno, ale wcześnie wstaje. W magazynie "Przed Hejnałem" rozmawiamy o wszystkim, co społecznie ważne, ciekawe, zaskakujące, a czasem bulwersujące. O równości, prawach obywatelskich, ekologii, edukacji, zdrowiu, tym fizycznym, ale też tym duchowym i psychicznym. Spotykamy się z artystkami i artystkami, poznając punkt widzenia tych, którzy kształtują współczesną kulturę. Wszystko to w towarzystwie dobrej muzyki i porannej kawy.

Program prowadzi Sylwia Paszkowska, a przygotowują: Sylwia Paszkowska, Agata Ciechanowska i Aneta Hudzik.

Kontakt: hejnal@radiokrakow.pl

Podcasty

"Ludzie kochają martwych Żydów. Tych żywych już niekoniecznie"

Kiedy w 1988 roku Janusz Makuch i Krzysztof Gierat zakładali Festiwal Kultury Żydowskiej, Kazimierz był miejscem zapomnianym, zniszczonym i niebezpiecznym. Dziś ta dzielnica to jedno z najpopularniejszych miejsc Krakowa, a sam festiwal, już po raz 34., przyciąga ludzi z całego świata. Tyle że tegoroczna edycja, odbywająca się w dniach 25–29 czerwca, ma miejsce w cieniu dramatycznych wydarzeń, trudnych pytań o dziedzictwo, pamięć. - "Nie da się tegorocznej edycji oderwać od sytuacji politycznej" – mówi w rozmowie z Sylwią Paszkowską Janusz Makuch, dyrektor i twórca festiwalu.

Żółta Ciżemka rozdana! Jak bibliotekarze walczą o serca czytelników?

W sobotę Kraków znów na chwilę stał się stolicą literatury dziecięcej. Gala wręczenia Nagrody Żółtej Ciżemki, przyznawanej od 2017 roku za wybitne osiągnięcia w literaturze dla młodego czytelnika, przyniosła niespodziankę. Po raz drugi w historii mamy dwóch równorzędnych laureatów – Pawła Beręsewicza i Aleksandrę Czudżak. Gala była tylko pretekstem do dużo szerszej rozmowy o kondycji czytelnictwa, potrzebach dzieci i odpowiedzialności dorosłych za to, co trafia w ich ręce. W studiu Radia Kraków gościli Izabela Ronkiewicz-Brągiel, wicedyrektorka Biblioteki Kraków oraz Piotr Wasilewski, rzecznik Biblioteki Kraków.

Dzień Obwarzanka: krakowskie święto smaku i tradycji

Choć na pierwszy rzut oka może wydawać się tylko uliczną przekąską, obwarzanek krakowski to symbol z długą historią, kulinarny ambasador miasta i produkt chroniony europejskim oznaczeniem geograficznym. Coraz więcej mieszkańców i turystów odkrywa, że nie każdy wypiek z dziurką to obwarzanek, a jego odróżnienie od precla czy bajgla to nie tylko kwestia nazewnictwa, lecz także sposobu przygotowania i tradycji piekarskiej. 18 czerwca 2025 roku obchodzimy Dzień Obwarzanka – z tej okazji Sylwia Paszkowska rozmawiała z Martą Siudak z Żywego Muzeum Obwarzanka, która przekonuje, że obwarzanek zasługuje na własny dzień w kalendarzu nie mniej niż smok, hejnał czy lajkonik.

Tenis plażowy – mniej oczywista odmiana tenisa, która zyskuje na popularności

Tenis plażowy to wciąż mało znana, ale dynamicznie rozwijająca się dyscyplina, która zdobywa coraz więcej entuzjastów – również w miastach oddalonych od morza. W rozmowie z Sylwią Paszkowską o tej niezwykłej odmianie tenisa opowiadają Michał Więcek, reprezentant Polski i instruktor tenisa plażowego, oraz Antoni Wieczorek, zawodnik kadry narodowej juniorów do lat 18. Goście Radia Kraków dzielą się swoimi doświadczeniami, porównują tenis plażowy z ziemnym, mówią o technice gry, infrastrukturze, kosztach i psychologii sportowej.

Prof. Abramowicz: Jestem zdumiony powszechnością opinii, że fizyk musi być ateistą. Nie, nie musi

Czy astrofizyk może wierzyć w Boga? Czy prawa fizyki naprawdę istnieją niezależnie od nas, niczym nieodkryte kontynenty? Profesor Marek Abramowicz, astrofizyk, wybitny badacz czarnych dziur i galaktyki. Jego wykłady od lat przyciągają uwagę nie tylko naukowym rozmachem, ale i głębią refleksji nad naturą rzeczywistości. Nie zatrzymuje się na granicy nauki – chętnie wchodzi w rejony metafizyki, rozważając pytania, których nie sposób zamknąć w równaniach. W rozmowie z Sylwią Paszkowską opowiada o swojej drodze od dziecięcego marzenia przez matematyczne rozterki.

Manifest, herstoria i zatarte ślady. Ewa Mańkowska odkrywa losy zapomnianych kobiet

Gościnią czwartkowego wydania Przed hejnałem była Ewa Mańkowska, autorka książki "Hanna i Dorota", która odkrywa losy zapomnianych kobiet, artystek i patriotek żydowskiego pochodzenia. To nie tylko opowieść o przyjaźni dwóch kobiet – Hanny Rudzkiej-Cybisowej i Doroty Seydenman, ale także hołd oddany polskim Żydom i Żydówkom, artystom, intelektualistkom, a przede wszystkim kobietom, które tworzyły kulturę, budowały społeczeństwo i były integralną częścią polskości.

Moc relacji człowieka i psa. Jak pomaga dogoterapia?

W Polsce dogoterapia nadal nie ma uregulowań prawnych. Istnieje co prawda kod zawodu dogoterapeuty, ale nie ma ustalonych standardów kształcenia. Zbyt często sprowadzana jest do obrazka psa otoczonego głaszczącymi go dziećmi, traci swój głęboki, terapeutyczny potencjał. O tym, czym naprawdę jest dogoterapia, jak wygląda codzienność takiej pracy i dlaczego pies nie powinien być "atrakcją", opowiedziała Sylwii Paszkowskiej Zuzanna Król, dogoterapeutka, studentka pedagogiki specjalnej i opiekunka owczarka szkockiego Odysa.

Słyszę, ale nie rozumiem. Niedosłuch nie powinien być powodem do wstydu

Z wiekiem nasz słuch stopniowo słabnie, co prowadzi do trudności w komunikacji i pogorszenia jakości życia. Choć aparaty słuchowe czy implanty mogą pomóc, utraty słuchu nie da się już w pełni odzyskać. Dodatkowo, osoby z niedosłuchem często doświadczają stygmatyzacji społecznej – problem ten wciąż jest uznawany za wstydliwy, co prowadzi do wycofania się z życia towarzyskiego. W rozmowie z Sylwią Paszkowską dr Karolina Pilecka, audioterapeutka i akustyczka, przybliżyła zarówno medyczne, jak i społeczne wyzwania związane z utratą słuchu.

Festiwal Kultury Brazylijskiej Cracoviaxe 2025: Capoeira, rytm i energia w sercu Krakowa

Festiwal Kultury Brazylijskiej Cracoviaxe 2025 to wielowymiarowe wydarzenie, podczas którego Kraków wypełni się rytmem, tańcem i radością rodem z Ameryki Południowej. W programie znajdą się otwarte warsztaty capoeiry i samby, pokazy taneczne, koncerty zespołów perkusyjnych oraz kolorowa parada ulicami miasta. Uczestnicy będą mogli nie tylko spróbować swoich sił w rytmicznych zajęciach, ale też obejrzeć występy mistrzów i tancerek, a wieczorami bawić się przy gorących dźwiękach samby i batucady. Sylwia Paszkowska rozmawiała o festiwalu z Adamem Fabą, znanym jako Mestre Sem Memoria – polskim capoeiristą, założycielem i prezesem Polskiego Stowarzyszenia Capoeira.

Pomagają nie tylko językowo, ale przede wszystkim emocjonalnie. Dlaczego praca asystenta międzykulturowego jest tak ważna?

Kim są asystenci międzykulturowi i dlaczego ich obecność w polskich szkołach staje się coraz ważniejsza? W Polsce jednym z najważniejszych elementów wspierających osoby migrujące, a zwłaszcza dzieci, w ich adaptacji do nowego środowiska, są asystenci międzykulturowi. Ich rola w edukacji i integracji społecznej staje się coraz bardziej doceniana, a ich praca wpływa nie tylko na dzieci z doświadczeniem migracji, ale także na całą społeczność szkolną. We wtorkowym wydaniu Przed hejnałem Sylwia Paszkowska porozmawiała z Oleną Naumovą (pracuje w Szkole Podstawowej nr 92 w Krakowie) oraz ze Svitlaną Sychevską (pracuje w Szkole Podstawowej nr 22 w Krakowie) aktywnymi zawodowo asystentkami międzykulturowymi ze Stowarzyszenia Asystentów Międzykulturowych "To Ma Sens", które na co dzień wspiera uczniów z doświadczeniem migracji w krakowskich szkołach podstawowych.

Jak wspierać tych, którzy naprawdę tego potrzebują? Emocje to za mało

W świecie, w którym codziennie pojawiają się nowe internetowe zbiórki pieniędzy, coraz trudniej odróżnić te prawdziwie potrzebujące od nieuczciwych prób wyłudzenia. O tym, jak nie dać się oszukać, a jednocześnie nie rezygnować z pomagania, Sylwia Paszkowska rozmawiała z Robertem Kawałką – prezesem Polskiego Stowarzyszenia Fundraisingu. Tematem spotkania była etyka działań dobroczynnych, odpowiedzialność darczyńców oraz konkretne zasady pozwalające ocenić wiarygodność kampanii. W wypowiedziach gościa pojawiły się zarówno przykłady działań godnych naśladowania i tych budzących wątpliwości, jak i konkretne wskazówki, jak wspierać mądrze, bezpiecznie i z poczuciem sensu.

Piotr Sieklucki: "Robienie teatru na własnych zasadach, jest czymś pięknym"

W czasach, gdy teatr coraz częściej musi mierzyć się z wyzwaniami finansowymi czy społecznymi, postać Piotra Siekluckiego, aktora, reżysera i dyrektora Teatru Nowego Proxima w Krakowie jawi się jako symbol odwagi artystycznej i bezkompromisowego podejścia do sztuki. To człowiek, który nie tylko gra, ale także tworzy przestrzeń dla rozmów o rzeczach najważniejszych – o pamięci, traumie, tożsamości. W rozmowie z Sylwią Paszkowską opowiedział teatrze, rolach i wyzwaniach.

Dorastanie bez rodziny. Jak młodzi z pieczy zastępczej wchodzą w dorosłość?

Wchodzenie w dorosłość nigdy nie jest łatwe. Dla młodzieży z pieczy zastępczej bywa szczególnie trudne, ponieważ pozbawieni rodzinnego wsparcia, z bagażem trudnych doświadczeń, muszą odnaleźć się w dorosłej codzienności. Fundacja Pankracy, prowadzona przez Dorotę Stano, od lat stara się być dla tych młodych ludzi kimś więcej niż tylko instytucją pomocową. To miejsce, w którym buduje się relacje, odbudowuje poczucie wartości i daje konkretną pomoc. W rozmowie z Sylwią Paszkowska Dorota Stano opowiedziała więcej o działaniach fundacji i pomocy młodym z pieczy zastępczej.

Zielona transformacja w praktyce: Kraków oczami aktywistów w Światowy Dzień Środowiska

5 czerwca, w Światowy Dzień Środowiska, tematy związane z ochroną przyrody i zmianami klimatycznymi wracają do debaty publicznej. To okazja, by przyjrzeć się, jak wyglądają lokalne działania na rzecz środowiska, a także jakie wyzwania i dylematy towarzyszą procesowi zielonej transformacji miast. W studiu Radia Kraków spotkali się Cecylia Malik – inicjatorka akcji Siostry Rzeki, Mariusz Waszkiewicz – prezes Towarzystwa na Rzecz Ochrony Przyrody, prezes Fundacji Lea Polana oraz współzałożyciel Konfederacji na Rzecz Przyszłości Krakowa, a także Paweł „Halny” Augustynek z Koalicji Ratujmy Rzeki. To głos osób zaangażowanych w codzienną ochronę środowiska, które z perspektywy doświadczenia i obserwacji komentują wyzwania stojące przed Krakowem w drodze do neutralności klimatycznej.

Trudne czasy czy przebodźcowana codzienność? Prof. Cieślak o traumie, stresie i pop-psychologii

Gościem Sylwii Paszkowskiej w audycji „Przed hejnałem" był prof. Roman Cieślak — psycholog, badacz i rektor Uniwersytetu SWPS, który odwiedził Kraków przy okazji festiwalu Copernicus. W wywiadzie poruszono tematy szczególnie aktualne we współczesnym świecie: czym tak naprawdę jest trauma i jak odróżnić ją od potocznych, często nadużywanych definicji? Jakie są statystyki dotyczące zdarzeń traumatycznych i zespołu stresu pourazowego? Czy wszyscy jesteśmy narażeni, i jeśli tak, to w jakim stopniu? Profesor Cieślak dzieli się swoją wiedzą na temat mechanizmów radzenia sobie ze stresem, budowania odporności psychicznej oraz znaczenia zasobów — zarówno indywidualnych, jak i społecznych. Rozmowa dotyka także wpływu współczesnych mediów i przebodźcowania informacyjnego na naszą psychikę oraz roli wspólnotowości i poczucia sensu w odzyskiwaniu równowagi. To opowieść nie tylko o trudnościach, ale i o możliwościach, jakie każdy z nas posiada, by stawić im czoła.

24. Wielka Parada Smoków już w sobotę. Na widzów czeka smok niespodzianka!

24. Wielka Parada Smoków w Krakowie to wydarzenie, które na dobre wpisało się w kalendarz kulturalny miasta i przyciąga każdego roku tłumy z całego kraju i zagranicy. Tegoroczna edycja, organizowana przez Teatr Groteska, zapowiada się jednak szczególnie wyjątkowo. Formuła widowiska została nieco odświeżona, o czym opowiedzieli Sylwii Paszkowskiej Karol Suszczyński, dyrektor Teatru Groteska oraz Michał i Mateusz Sarapata, artyści.

"Celem analizy kolorystycznej jest pełna akceptacja siebie"

W świecie, w którym moda i wygląd często postrzegane są przez pryzmat panujących trendów, coraz więcej osób zaczyna szukać indywidualnego klucza do podkreślenia swojego piękna. Jednym z ciekawszych narzędzi, które odpowiada na tę potrzebę, jest analiza kolorystyczna, czyli subtelna sztuka dopasowania kolorów do naturalnych cech urody. Gościniami Sylwii Paszkowskiej były kolorystki Aleksandra Bialikiewicz i Olga Dziubek.

Kraków ma swoje wody lecznicze – i to od 120 lat!

Dla wielu mieszkańców Krakowa „Mateczny” to miejsce dobrze znane – jedno z najbardziej rozpoznawalnych rond na mapie miasta, które w świetle przepisów drogowych jest właściwie skrzyżowaniem. Imię swojego patrona, Antoniego Matecznego, otrzymało dopiero w 1992 roku, ale postać Matecznego już znacznie wcześniej zapisała się w świadomości krakowian jako odkrywca źródeł wód mineralnych i założyciel uzdrowiska w Podgórzu. To właśnie dzięki niemu w tym miejscu, na przełomie XIX i XX wieku, powstał zakład kąpielowy oparty na naturalnych bogactwach – wodach siarczano-solankowych o właściwościach leczniczych. Dziś, 120 lat później, dziedzictwo Matecznego kontynuuje Krakowska Pijalnia Zdrojowa. O historii uzdrowiska, właściwościach wód oraz jubileuszu działalności opowiada Sylwii Paszkowskiej Maciej Tomaszewski z Krakowskiej Pijalni Zdrojowej.

Aga Szuścik: „Znajdźmy język, w którym umiemy rozmawiać o zdrowiu bez oceniania”

Rozmowy o zdrowiu ginekologicznym wciąż bywają tematem trudnym i nacechowanym wstydem. Brak otwartości, unikanie medycznych nazw i społeczna tabuizacja utrudniają dostęp do wiedzy oraz skuteczną profilaktykę. Tymczasem edukacja zdrowotna oraz szczera, empatyczna komunikacja mogą przełamywać bariery lęku, a nawet ratować życie. Sylwia Paszkowska rozmawiała z Agą Szuścik, edukatorką zdrowotną, twórczynią internetową, aktywistką i laureatką 4. edycji Nagrody im. Kazimiery Bujwidowej, która dzięki swojej działalności inspiruje kobiety do regularnych badań, pomaga oswoić się z chorobą i otwiera przestrzeń do rozmów o trudnych tematach zdrowotnych. Jej historia pokazuje, jak osobiste doświadczenie może stać się siłą napędową zmiany społecznej i edukacyjnej.

Czy marzenia mają termin ważności? "Od nowa" to spektakl, który daje drugą młodość

Między codziennością a marzeniem, między starością a młodością. Nowy spektakl Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie zabiera widza w podróż pełną czułości, śmiechu i nadziei. Premiera spektaklu "Od nowa", która odbyła się 9 maja, to nie tylko artystyczne wydarzenie, to także ważny głos w dyskusji o starzeniu się, relacjach międzypokoleniowych i sile społeczności. Reżyserka spektaklu, Gosia Jakubowska-Raczkowska, chce opowiedzieć historię, która mogłaby wydarzyć się wszędzie – na osiedlu, w rodzinie czy wśród przyjaciół. Gośćmi Sylwii Paszkowskiej byli Dorota Godzic i Sławomir Rokita, aktorzy Teatru im. Juliusza Słowackiego oraz Gosia Jakubwska-Raczkowska, reżyserka, performerka, aktywistka.
Więcej