Radio Kraków

Przed hejnałem


RSS Spotify

Kraków kładzie się spać późno, ale wcześnie wstaje. W magazynie "Przed Hejnałem" rozmawiamy o wszystkim, co społecznie ważne, ciekawe, zaskakujące, a czasem bulwersujące. O równości, prawach obywatelskich, ekologii, edukacji, zdrowiu, tym fizycznym, ale też tym duchowym i psychicznym. Spotykamy się z artystkami i artystkami, poznając punkt widzenia tych, którzy kształtują współczesną kulturę. Wszystko to w towarzystwie dobrej muzyki i porannej kawy.

Program prowadzi Sylwia Paszkowska, a przygotowują: Sylwia Paszkowska, Agata Ciechanowska i Aneta Hudzik.

Kontakt: [email protected]

Podcasty

"W latach 30. była jedną z najwybitniejszych tenisistek świata". Zapomniane bohaterki Krakowa powracają w kolejnym tomie "Krakowianek"!

2 lipca ukazała się wyczekiwana kontynuacja bestsellerowej książki Alicji Zioło. Drugi tom, zatytułowany "Krakowianki. Kontynuacja. Herstoryczne portrety niezwykłych Polek", to kolejna opowieść o wyjątkowych kobietach związanych z Krakowem. Tym razem autorka jeszcze mocniej zanurza się w lokalne herstorie, odsłaniając przed czytelnikami postacie, które zasługują na pamięć i podziw. – Zewnętrzna okładka drugiego tomu jest utrzymana w kolorach krakowskiej flagi, a środek czerwony jak korale, stereotypowy atrybut krakowianki. To nawiązanie do pierwszego tomu, który z zewnątrz był czerwony, a w środku szafirowy. Tym razem te barwy się odwracają – mówi w rozmowie z Sylwią Paszkowską Alicja Zioło, autorka, licencjonowana przewodniczka po Krakowie, niezależna aktywistka dbająca o zabytki i dziedzictwo niematerialne Krakowa.

Toksyczność, której nie ma. O dorosłości, rodzicielstwie i odpowiedzialności za własne życie

Jak często obwiniamy naszych rodziców o problemy, które spotykają nas w dorosłym życiu? Jakie schematy zachowań powielamy i jakie odziedziczone traumy nosimy w sobie? Co składa się na nasze dzisiejsze "ja"? Kim tak naprawdę są nasi rodzice i dlaczego tak trudno nam się z nimi dogadać? Psycholożka i socjolożka Urszula Struzikowska-Marynicz, autorka książki "Wszystkiemu są winni twoi starzy. Jak zacząć żyć po swojemu", nie boi się stawiać kontrowersyjnych tez, ale też nie karmi uproszczeniami. W swojej publikacji i rozmowach proponuje zdroworozsądkowe podejście do odpowiedzialności za siebie, zachęcając do zrozumienia, a nie do obwiniania. Więcej opowiedziała w rozmowie z Sylwią Paszkowską.

Krakowski Festiwal Tańca zaprasza do świata ruchu i emocji!

Od 3 do 9 sierpnia Kraków ponownie stanie się stolicą tańca. Piąta edycja Krakowskiego Festiwalu Tańca odbędzie się pod hasłem "Zanurzenia", które otwiera przestrzeń do eksploracji na wielu poziomach – fizycznym, emocjonalnym, społecznym i artystycznym. – Chcemy, aby każdy mógł zanurzyć się w tym świecie na swój własny sposób, czy to delikatnie, na chwilę, czy całym sobą. Nie chodzi o skok na głęboką wodę, ale o możliwość wyboru: w co i jak głęboko się zanurzysz – mówią w rozmowie z Sylwią Paszkowską Monika Szpunar i Karolina Graca, tancerki, koordynatorki wydarzenia, kuratorki z Krakowskiego Centrum Choreograficznego.

Nie ma dobrych i złych relacji. Są tylko te, które nas karmią albo nie

Co oznacza „dobre życie”? Czy to spokojny dzień bez stresu, relacje pełne zrozumienia, sprawne ciało, a może chwila uważności, kiedy naprawdę czujemy, że jesteśmy? 10 lipca w krakowskiej Tauron Arenie odbędzie się kolejna odsłona cyklu Sztuka Dobrego Życia. Tym razem tematem przewodnim będą relacje – z innymi, z ciałem i, co najważniejsze, z samym sobą. Gościniami Sylwii Paszkowskiej były Margola Sularczyk, psychoterapeutka gestalt i aktorka, zajmująca się także coachingiem, Maryna Hobrzyk, prowadząca warsztaty z ajurwedyjskiego masażu twarzy, instruktorka hatha jogi i specjalistka w terapii czaszkowo-krzyżowej oraz Anna Latocha z TAURON Areny Kraków.

Nie tylko Giewont i Morskie Oko. Nikoletta Kula odkrywa Tatry na nowo!

Zachwyca nie tylko formą, ale i treścią. Nie jest to zwykły przewodnik, lecz inspirownik. Książka "Dookoła Tatr. Znane i nieznane atrakcje Podhala, Orawy, Liptowa i Spisza" Nikoletty Kuli to opowieść o miejscach znanych i zapomnianych, a także o niezwykłych ludziach, którzy zapisali się w historii regionu. Doskonała lektura na lato zwłaszcza dla tych, którzy planują podróż po Małopolsce i okolicach na dwóch kółkach lub z plecakiem. Gościnią Sylwii Paszkowskiej była Nikoletta Kula.

"Tylko jedna lampka wina dla relaksu. Codziennie. Od lat". Alkoholizm, o którym się nie mówi

Alkoholizm coraz częściej przybiera subtelniejszą formę – elegancką, codzienną, pozornie kontrolowaną. Problem alkoholizmu kobiet, szczególnie tych wykształconych, wysoko funkcjonujących, bywa trudniejszy do zauważenia, ale jest równie niebezpieczny. Lampka wina wieczorem po trudnym dniu czy drink jako nagroda, to często pierwszy krok do uzależnienia, które skrywa się za językiem, stylem życia i społeczną akceptacją. Gośćmi Sylwii Paszkowskiej byli dr Małgorzata Majewska, językoznawczyni z Uniwersytetu Jagiellońskiego, autorka m.in. książki "Zacznij mówić własnym głosem i odbuduj siebie" oraz dr Krzysztof Styczeń, psychiatra, zajmujący się m.in. leczeniem uzależnień.

Kraków tańczy! Rusza ULICA Festival – jeden z najstarszych festiwali ulicznych w Europie

W dniach 4–6 oraz 13–15 lipca Kraków zamieni się w wielką scenę teatralną pod gołym niebem. Przed nami 38. edycja ULICA Festivalu – jednego z najstarszych i najbardziej prestiżowych festiwali teatrów ulicznych w Europie. Tegoroczne hasło „Tańcz...Tańcz... Tańcz..." podkreśla rolę tańca jako uniwersalnego języka emocji i głównego bohatera wielu wydarzeń programowych. Sylwia Paszkowska rozmawiała o festiwalu z Jerzym Zoniem, jego pomysłodawcą i dyrektorem Teatru KTO oraz aktorem Bartkiem Cieniawą.

Zwierzęta mają głos! Pierwszy Rzecznik Praw Zwierząt w Krakowie

W Krakowie powołano pierwszego w historii miasta Rzecznika Praw Zwierząt. Funkcja ta, choć nowa i nieznana mieszkańcom, zyskała konkretną twarz i silny głos w postaci Sabiny Janeczko – doświadczonej, empatycznej i świadomej wyzwań. Jej zadania to nie tylko odpowiedź na potrzeby mieszkańców, ale i głos tych, którzy sami obronić się nie mogą. Czym ma się zajmować i czym się zajmuje, opowiedziała w rozmowie z Georginą Gryboś.

Zapomniana historia pierwszego nowohuckiego teatru. „Nurt” zamyka sezon w Łaźni Nowej

Czy teatr może powstać z błota, desek z poniemieckich baraków i nieprofesjonalnych rąk robotników? Może – jeśli stoi za nim idea wspólnoty, marzenia i uporu. „Nurt” to spektakl, który kończy sezon artystyczny Teatru Łaźnia Nowa i jednocześnie otwiera przestrzeń dla pamięci o niezwykłym zjawisku: pierwszym nowohuckim teatrze amatorskim, powstałym w 1952 roku z inicjatywy Jana Kurczaba – literata, felietonisty, inżyniera chemika i pasjonata kultury. To właśnie Kurczab, ukrywający się w czasie wojny ze względu na żydowskie pochodzenie, codziennie przemierzał pieszo drogę z Krakowa do Nowej Huty, by w robotniczych barakach czytać literaturę i tworzyć teatr z ludźmi, którzy dopiero co wznosili to nowe miasto. Ich wspólna praca zaowocowała miejscem, które przez kilka lat przyciągało setki widzów i tętniło życiem – zanim zostało zapomniane i spalone. Dziś ten teatr wraca – nie tylko jako spektakl, ale jako pytanie o sens teatru, o jego społeczne zakorzenienie i o to, kto ma prawo do tworzenia sztuki. Gośćmi Sylwii Paszkowskiej były Małgorzata Szydłowska, reżyserka i wicedyrektorka Teatru Łaźnia Nowa, oraz Barbara Jonak, aktorka grająca w spektaklu „Nurt”.

Lato w mieście z Teatrem Groteska: Teatralna Łąka na Wesołej

Wraz z nadejściem wakacji miasto zaczyna tętnić życiem – ulice wypełniają się wydarzeniami kulturalnymi, a instytucje artystyczne otwierają się na nowe, letnie inicjatywy. Jedną z najbardziej barwnych i rodzinnych propozycji na wakacyjne popołudnia w Krakowie jest Teatralna Łąka na Wesołej – plenerowy projekt Teatru Groteska, który łączy edukację artystyczną, zabawę i wspólne spędzanie czasu w otoczeniu teatru. To nie tylko okazja do udziału w warsztatach i performatywnych czytaniach, ale także zaproszenie do odkrycia magii sceny podczas letnich spektakli familijnych. O projekcie Sylwia Paszkowska rozmawiała z Anną Ratkowską-Filipowicz oraz Małgorzatą Richter z Teatru Groteska.

Dzieje się w Nowej Hucie! NCK przygotowało lato pełne atrakcji

Gdy kończy się sezon artystyczny, a kalendarz wchodzi w wakacyjny tryb, Nowohuckie Centrum Kultury nie zwalnia tempa. Wręcz przeciwnie – od lipca do końca sierpnia zaprasza mieszkańców Krakowa i gości do udziału w NH Fest 2025 – wyjątkowym cyklu letnich wydarzeń artystycznych. To czas pełen koncertów, spektakli, warsztatów, festiwali i spotkań, które łączą różne dziedziny sztuki – od tańca i teatru po gry komputerowe, edukację przyrodniczą i wystawy. O szczegółach letniego programu opowiadali na antenie Radia Kraków Sylwii Paszkowskiej dyrektor Nowohuckiego Centrum Kultury Zbigniew Grzyb oraz pedagożka i instruktorka teatralna Joanna Walczak.

„Spokój mieszka w głowie, nie w portfelu" – rozmowa o sztuce uważnego życia

Współczesność wymusza życie w biegu – nieustanne wykonywanie zadań, wypełnianie zobowiązań, odhaczanie kolejnych punktów z listy. W tym pędzie łatwo zgubić siebie, swoje potrzeby i granice. Odpowiedzią na to doświadczenie jest książka „Slovly. Zwolnij z miłości do siebie” – niewielka objętościowo, ale niezwykle istotna w przekazie. To publikacja o potrzebie zatrzymania się i zwrócenia uwagi na to, co naprawdę ważne. Dominika Meinardi w rozmowie z Sylwią Paszkowską opowiadała o tym, jak odnaleźć spokój we współczesnym świecie pełnym presji i pośpiechu.

Letnie Tanie Kinobranie 2025: 170 filmów, a w głównej roli emocje

Sezon wakacyjny zazwyczaj oznacza przerwę w premierach nowych filmów, a kinomaniacy często zmagają się z brakiem gorących tytułów na dużym ekranie. Kino Pod Baranami jednak nie pozwala się nudzić i przygotowało dla widzów wyjątkową propozycję. Letnie Tanie Kinobranie to jedna z najbardziej oczekiwanych kinowych tradycji w Krakowie. W tym roku, w Kinie pod Baranami, odbędzie się już po raz dziewiętnasty, oferując miłośnikom dużego ekranu okazję do obejrzenia zarówno najnowszych filmów, jak i zapomnianych klasyków. A wszystko to w przystępnych cenach, idealnie dopasowanych do letnich wakacji. O wakacyjnym festiwalu filmowym Sylwia Paszkowska rozmawiała z Marynią Gierat.

Finał XIII edycji Nagrody im. Wisławy Szymborskiej. Wśród nominowanych głównie kobiety

Już dziś poznamy nazwisko laureatki lub laureata jednej z najważniejszych nagród poetyckich w Polsce – Nagrody im. Wisławy Szymborskiej. To wyjątkowe wyróżnienie, przyznawane nie za całokształt twórczości, lecz za konkretny tom poetycki, co czyni je szczególnie aktualnym i otwartym na nowe głosy w literaturze. O tym, dlaczego nagroda ma znaczenie nie tylko symboliczne, ale i realne, jak wpływa na życie poetów i poetek oraz kto znalazł się wśród tegorocznych nominowanych, rozmawiano w studiu Radia Kraków. Gośćmi Sylwii Paszkowskiej byli: prof. Michał Rusinek – prezes Fundacji Wisławy Szymborskiej, literaturoznawca i wieloletni sekretarz noblistki, oraz Joanna Bociąg – sekretarzyni Nagrody im. Wisławy Szymborskiej.

Światowy Dzień Uchodźcy: mierzymy się z największą falą uchodźczą w historii

Pojęcia „uchodźca” i „emigrant zarobkowy” bywają często mylone, choć różnica między nimi jest zasadnicza. Uchodźca to osoba, która opuszcza swój kraj nie z wyboru, lecz z konieczności – uciekając przed wojną, prześladowaniami, torturami, a często także przed groźbą śmierci. Aby otrzymać ochronę międzynarodową, musi udowodnić, że powrót do ojczyzny stanowi realne zagrożenie dla życia lub bezpieczeństwa. Według danych UNHCR, na świecie jest obecnie ponad 122 miliony uchodźców, a liczba ta wzrosła o 2 miliony w porównaniu z rokiem ubiegłym. Z okazji Światowego Dnia Uchodźcy Sylwia Paszkowska rozmawiała z Małgorzatą Olasińską-Chart z Polskiej Misji Medycznej, która podkreśliła, że sytuacja uchodźców to rezultat globalnych kryzysów – wojen, prześladowań, niestabilności politycznej i katastrof humanitarnych. Jej doświadczenia z pracy w obozach w Iraku, Jordanii i irackim Kurdystanie unaoczniają, z jak ogromnymi trudnościami mierzą się ludzie zmuszeni do ucieczki – często przez lata żyjący w prowizorycznych warunkach, z nadzieją na powrót, który wciąż się oddala.

Nowe pokolenie ojców: rozmowa o roli, która wciąż się zmienia

Z okazji Dnia Ojca w studiu Radia Kraków odbyła się rozmowa poświęcona współczesnemu ojcostwu – jego wyzwaniom, zmianom społecznym i codziennym doświadczeniom. Gośćmi Sylwii Paszkowskiej byli: Dominik Radziszowski z Fundacji YoungTree, inicjator inicjatywy „Nowe Pokolenie Ojców”, Kornel Sawicki z krakowskiego Klubu Ojców Tato.Net oraz Stanisław Bobula, psycholog i ojciec. Tematy poruszone w rozmowie dotyczyły m.in. momentu stawania się ojcem, obecności i zaangażowania w życiu dzieci, zmieniających się oczekiwań wobec mężczyzn, a także znaczenia dialogu, partnerstwa i codziennej współodpowiedzialności za dom i rodzinę. W rozmowie pojawiły się zarówno refleksje osobiste, jak i wątki dotyczące szerszych przemian społecznych związanych z rolą ojca we współczesnym świecie.

Radosław Krzyżowski: „Rytm w komedii jest ważniejszy niż w dramacie”

Radosław Krzyżowski, aktor związany od lat z Narodowym Starym Teatrem im. Heleny Modrzejewskiej, to postać, którą publiczność najczęściej kojarzy z rolami dramatycznymi, klasycznymi, szekspirowskimi. I słusznie, bo właśnie od Hamleta zaczęła się jego wielka droga aktorska. W tej roli debiutował na scenie Teatru STU, a dziś – po 25 latach – w tym samym spektaklu wciela się w postać Klaudiusza. W rozmowie z Sylwią Paszkowską nie zabrakło jednak miejsca na inne oblicza aktorstwa Krzyżowskiego: pełne dystansu, humoru i komediowego wyczucia. Opowiedział o swojej pracy przy serialu „1670", o roli w „Tartuffie" Moliera, a także o spektaklu „Proszę zejść ze sceny", który z dystansem i ironią zagląda za kulisy życia aktorskiego.

"Ludzie kochają martwych Żydów. Tych żywych już niekoniecznie"

Kiedy w 1988 roku Janusz Makuch i Krzysztof Gierat zakładali Festiwal Kultury Żydowskiej, Kazimierz był miejscem zapomnianym, zniszczonym i niebezpiecznym. Dziś ta dzielnica to jedno z najpopularniejszych miejsc Krakowa, a sam festiwal, już po raz 34., przyciąga ludzi z całego świata. Tyle że tegoroczna edycja, odbywająca się w dniach 25–29 czerwca, ma miejsce w cieniu dramatycznych wydarzeń, trudnych pytań o dziedzictwo, pamięć. - "Nie da się tegorocznej edycji oderwać od sytuacji politycznej" – mówi w rozmowie z Sylwią Paszkowską Janusz Makuch, dyrektor i twórca festiwalu.

„Powrót pogubionych rzeczy” – fotoopowieść o prywatnym świecie Wisławy Szymborskiej

Książka „Powrót pogubionych rzeczy” Joanny Gromek-Ilg to podróż przez mniej znane, intymne i zaskakujące aspekty życia Wisławy Szymborskiej. Fotoopowieść o noblistce, ukazuje całą tkankę emocji, przedmiotów, wspomnień i obrazów, które składają się na portret wyjątkowej poetki. Czy Szymborska naprawdę była wielką miłośniczką kotów? Czy jej dom był pełen kiczu i przedziwnych przedmiotów zbieranych bez ładu i składu? Skąd wzięły się słynne loteryjki, podczas których rozdawała nietrafione prezenty? Joanna Gromek-Ilg w rozmowie z Sylwią Paszkowską odkrywa kulisy tych historii, pokazując poetkę jako osobę z poczuciem humoru, dystansem do siebie i głębokim rozumieniem ludzkiej codzienności – także tej zawartej w rzeczach pozornie nieistotnych.

Dzień Obwarzanka: krakowskie święto smaku i tradycji

Choć na pierwszy rzut oka może wydawać się tylko uliczną przekąską, obwarzanek krakowski to symbol z długą historią, kulinarny ambasador miasta i produkt chroniony europejskim oznaczeniem geograficznym. Coraz więcej mieszkańców i turystów odkrywa, że nie każdy wypiek z dziurką to obwarzanek, a jego odróżnienie od precla czy bajgla to nie tylko kwestia nazewnictwa, lecz także sposobu przygotowania i tradycji piekarskiej. 18 czerwca 2025 roku obchodzimy Dzień Obwarzanka – z tej okazji Sylwia Paszkowska rozmawiała z Martą Siudak z Żywego Muzeum Obwarzanka, która przekonuje, że obwarzanek zasługuje na własny dzień w kalendarzu nie mniej niż smok, hejnał czy lajkonik.