Radio Kraków
RK Podcasty Przed hejnałem

Przed hejnałem


RSS Spotify

Kraków kładzie się spać późno, ale wcześnie wstaje. W magazynie "Przed Hejnałem" rozmawiamy o wszystkim, co społecznie ważne, ciekawe, zaskakujące, a czasem bulwersujące. O równości, prawach obywatelskich, ekologii, edukacji, zdrowiu, tym fizycznym, ale też tym duchowym i psychicznym. Spotykamy się z artystkami i artystkami, poznając punkt widzenia tych, którzy kształtują współczesną kulturę. Wszystko to w towarzystwie dobrej muzyki i porannej kawy.

Program prowadzi Sylwia Paszkowska, a przygotowują: Sylwia Paszkowska, Agata Ciechanowska i Aneta Hudzik.

Kontakt: [email protected]

Podcasty

Cichy zabójca kobiet. Rak jajnika jest łatwy do zignorowania

Rak jajnika – jeden z najbardziej podstępnych nowotworów kobiecych – zbiera śmiertelne żniwo w Polsce każdego roku. Statystyki są bezlitosne, rocznie choruje około 3700 kobiet, z czego aż 2600 umiera. To oznacza, że ponad 70% przypadków kończy się śmiercią. Dlaczego tak się dzieje? Czym różni się rak jajnika od innych nowotworów narządów rodnych? Co możemy z tym zrobić, by zwiększyć szansę na przeżycie? Gośćmi Sylwii Paszkowskiej byli dr Marcin Mika, specjalista ginekologii i położnictwa i Karolina Sztyler, prezeska Fundacji Go Healthy Girl, która od lat edukuje kobiety w zakresie zdrowia intymnego i onkologii.

Emocje, współpraca i logiczne myślenie. Brydż – pasja na całe życie

Brydż to gra, która potrafi rozpalić emocje zarówno wśród doświadczonych zawodników, jak i amatorów. Jej korzenie sięgają XVI wieku, ale mimo upływu czasu nadal znajduje swoich zwolenników w różnych grupach wiekowych. W rozgrywkach liczy się umiejętność logicznego myślenia, współpraca i trafne oczytywanie intencji partnera. O grze w brydża Sylwia Paszkowska rozmawiała z Łukaszem Baniakiem, zawodowym analitykiem oraz trzykrotnym mistrz Polski w trzech różnych kategoriach brydża.

Wiosna, sztuka i natura zamknięte w doniczce. Wystawa drzewek bonsai, jakiej jeszcze nie było!

W Europejskim Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach można obejrzeć coś wyjątkowego – wystawę drzewek bonsai przygotowaną przez Grzegorza Sowińskiego, kuratora i pasjonata sztuki bonsai. Jest to spotkanie z naturą w miniaturowym formacie, która robi ogromne wrażenie. Z Grzegorzem Sowińskim porozmawiała Sylwia Paszkowska.

Wyjechał z Polski i podbił Hollywood. Max Factor stworzył kosmetyczne imperium

Max Factor, a właściwie Maksymilian Faktorowicz, był człowiekiem, który na zawsze zmienił oblicze branży kosmetycznej. To właśnie on wprowadził do naszego języka termin „make-up” i stworzył podwaliny nowoczesnego makijażu, który nie tylko podkreśla urodę, ale także wydobywa z każdej twarzy jej unikalny potencjał. Jego niezwykła historia, pełna innowacji i wizjonerskich pomysłów, jest tematem książki „Max Factor. Twórca imperium piękna" Freda E. Bastena, o której Sylwia Paszkowska rozmawiała z Coco Mayaki – makijażystką i projektantką biżuterii.

Nowa choroba cywilizacyjna. Sterylność dzisiejszego świata może rozwijać schorzenia alergiczne

Szacuje się, że na całym świecie na astmę choruje już ponad 300 milionów ludzi. A to dopiero początek. W ciągu kolejnych 15 lat liczba ta może wzrosnąć o kolejne 100 milionów. Co sprawia, że zachorowalność rośnie w tak szybkim tempie? 6 maja obchodzimy Światowy Dzień Astmy, z tej okazji Sylwia Paszkowska porozmawiała z dr. Aleksandrem Kanią, pulmonologiem, internistą, wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc oraz lekarzem Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie.

Do 40 tys. złotych wsparcia dla księgarzy. Trwa nabór do programu „Certyfikat dla małych księgarni"

Rynek księgarski w Polsce przechodzi poważny kryzys. Niezależne księgarnie zmagają się z rosnącymi kosztami utrzymania, konkurencją ze strony sprzedaży internetowej oraz spadającym zainteresowaniem czytelnictwem. W obliczu tych wyzwań tradycyjne punkty sprzedaży książek redefiniują swój charakter – przestają być wyłącznie miejscem zakupu książek, a stają się lokalnymi centrami kultury, łącząc literaturę z aktywnościami społecznymi i kulturalnymi. Od 2021 roku Instytut Książki prowadzi program własny „Certyfikat dla małych księgarni”, którego celem jest wsparcie małych placówek i wzmocnienie ich kulturotwórczej roli. Do 15 maja 2025 roku można składać wnioski w aktualnej edycji projektu. O sytuacji niezależnych księgarni i programie grantowym Sylwia Paszkowska rozmawiała z Iwoną Kołodziej i Ewą Gąsior z Instytutu Książki oraz Jackiem Dargiewiczem – księgarzem i właścicielem lokalu Cafe Nowa Księgarnia w Nowej Hucie.

Język na walizkach. Co się dzieje z polszczyzną na emigracji?

Czy można zapomnieć ojczystego języka? Czy wieloletni pobyt za granicą zmienia sposób, w jaki mówimy i myślimy po polsku? A może to nie emigracja, ale sama nauka obcych języków wpływa na nasze językowe kompetencje? Gościem Sylwii Paszkowskiej była prof. dr hab. Zofia Wodniecka-Chlipalska z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, badaczka dwujęzyczności i jedna z autorek projektu „Polski na emigracji. Jak się zmienia?”.

Miłość, przemoc i Alzheimer. Po 50 latach Bergman na nowo, mocniej i boleśniej

Anna Radwan i Juliusz Chrząstowski, aktorzy Narodowego Starego Teatru, w spektaklu "Sceny z życia małżeńskiego" mierzą się z tekstem Ingmara Bergmana – legendarnym, bolesnym i wciąż niepokojąco aktualnym. Dzięki reżyserii Katarzyny Minkowskiej i dramaturgii Małgorzaty Maciejewskiej historia Marianne i Johana nie tylko zyskuje nową głębię, ale też odbija współczesne lęki, tabu i pytania, na które trudno dziś odpowiedzieć bez milczenia, łez lub krzyku. Więcej o pracy nad spektaklem opowiedzieli Sylwii Paszkowskiej Anna Radwan i Juliusz Chrząstowski.

Jak Spółdzielnia Ogniwo stała się kulturowym sercem Krakowa?

To nie tylko kawiarnia, nie tylko księgarnia, nie tylko centrum kultury. Spółdzielnia Ogniwo to coś więcej – to miejsce, które przez dekadę budowało w Krakowie przestrzeń dialogu, niezależnej myśli, społecznego działania i dobrej literatury. O tym, jak w maju będą świętować swoje dziesięciolecie, opowiedzieli Sylwii Paszkowskiej Barbara Grobler (prezeska Spółdzielni) oraz Jan Krakowian (członek Spółdzielni).

Prof. Hubert Huras: „Decyzja o zakończeniu ciąży musi być podejmowana w zgodzie z pacjentką"

W rozmowie z prof. dr hab. med. Hubertem Hurasem, konsultantem wojewódzkim w dziedzinie położnictwa i perinatologii oraz kierownikiem Kliniki Położnictwa i Perinatologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, Sylwia Paszkowska porusza temat prawnych i medycznych aspektów związana z zakończeniem ciąży – szczególnie w przypadkach ciężkich wad płodu oraz zagrożenia życia matki. Profesor Huras odniósł się również do złożonej i napiętej atmosfery pracy w polskich szpitalach, w których specjaliści zmuszeni są do podejmowania decyzji pod ogromną presją – nie tylko medyczną, ale i społeczną.

Kraków nagradza kobiety. Cztery twarze współczesnej odwagi

W świecie, gdzie historia przez wieki pisana była głównie męską ręką, Nagroda im. Kazimiery Bujwidowej stanowi świeży i symboliczny zwrot ku sprawiedliwości dziejowej. To wyróżnienie, ustanowione w 2021 roku, nie tylko oddaje hołd jednej z najważniejszych postaci kobiecych w historii Krakowa, ale także otwiera scenę dla współczesnych bohaterek – kobiet działających lokalnie, często w cieniu, ale z ogromną siłą i konsekwencją. Podczas niedawnej gali w Krakowie, cztery kobiety zostały uhonorowane za swoją pracę na rzecz społeczeństwa, równości, zdrowia, pamięci historycznej i kultury. Janina Rościszewska-Krawczyk, Agnieszka Szuścik-Zięba, Ewa Furgał i Nadia Moroz-Olszańska. Więcej o tegorocznej edycji opowiedziała Sylwii Paszkowskiej Ewelina Pytel, pełnomocniczka prezydenta Krakowa ds. polityki równościowej.

Seniorzy nie chcą życia w izolacji – potrzebują dialogu międzypokoleniowego

W obliczu postępujących zmian demograficznych, starzejącego się społeczeństwa i nadciągającej fali tzw. silver tsunami, czyli rosnącej liczby osób w wieku senioralnym, budowanie relacji międzypokoleniowych staje się nie tylko potrzebą, ale wręcz koniecznością. Wzajemne zrozumienie, wymiana doświadczeń i współpraca między pokoleniami to fundamenty społecznej integralności oraz odpowiedź na wyzwania, jakie niesie przyszłość. Z okazji Europejskiego Dnia Solidarności Międzypokoleniowej Sylwia Paszkowska rozmawiała z Kingą Lipowską i Marcinem Cwaklińskim z Fundacji Aktywności i Edukacji Społecznej FAES.

Czy istnieje zbrodnia doskonała? Kryminalistyka w dobie popularności true crime

Gatunek true crime cieszy się niesłabnącą popularnością we współczesnych mediach. Podcasty, książki, dokumenty i seriale kryminalne przyciągają miliony odbiorców, którzy z zapartym tchem śledzą opowieści o mrocznych zagadkach, zbrodniach i dochodzeniach. Przekaz medialny nie tylko rozbudza wyobraźnię, ale także tworzy wrażenie wszechobecnej przestępczości. Czy ten fenomen wpływa na wybór ścieżki kariery studentów prawa? O tym, czym różni się kryminalistyka od kryminologii, jakie są różnice między dochodzeniem a śledztwem, oraz jak sztuczna inteligencja wspiera wykrywanie sprawców przestępstw, Sylwia Paszkowska rozmawiała z dr. Dariuszem Wilkiem z Pracowni Kryminalistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, adiunktem na Wydziale Prawa i Administracji UJ, oraz studentami – Alicją Knapczyk i Arkadiuszem Skowronem, członkami Koła Naukowego Kryminalistyki UJ.

Katarzyna Chlebny: Musical „Six" był moim przeznaczeniem

Kiedy sześć żon Henryka VIII wychodzi na scenę, by opowiedzieć swoją wersję historii – w rytmie popowego koncertu, z ironią, siłą i błyskiem w oku – publiczność na całym świecie klaszcze, tańczy i... słucha. W polskiej wersji „Six", wyreżyserowanej przez Katarzynę Chlebny w krakowskim Teatrze Varieté, ten błysk ma jednak głębsze zabarwienie. Musical zyskuje lokalny kontekst, a historie dawnych królowych stają się głosem współczesnych kobiet – często wykluczanych, walczących, milczących zbyt długo. To opowieść o sile, siostrzeństwie i potrzebie zmiany. O tym, jak popowy show może stać się nośnikiem najważniejszych tematów naszych czasów, Katarzyna Chlebny opowiadała Sylwii Paszkowskiej

Przyspiesza porody, wprowadza niepokój, a nawet doprowadza do obłędu. Czy halny ma aż taką moc?

Wiatr halny przez mieszkańców Podhala darzony jest niemal mistycznym respektem. Mówi się o nim wiele: że potrafi wywołać bóle głowy, bezsenność, niepokój, a nawet wpływać na decyzje tak dramatyczne, jak samobójstwa. Czy to wszystko to tylko folklor i lokalne legendy, czy może podhalańskie opowieści zawierają w sobie ziarno prawdy? Czy halny faktycznie odciska swoje piętno nie tylko na krajobrazie, ale i na ludzkiej psychice? Sylwia Paszkowska rozmawiała z Dawidem Górą, reportażystą i autorem książki „Halny. Wiatr, który niesie obłęd".

Przełomowa inicjatywa Kraków Airport: Neuroróżnorodny przewodnik w podróży

Podróżowanie samolotem bywa wyzwaniem dla wielu osób, ale dla tych, którzy znajdują się w spektrum autyzmu, sytuacja ta może być szczególnie stresująca. W odpowiedzi na rosnącą potrzebę dostosowania przestrzeni lotniskowych do wymagań osób neuroróżnorodnych, Kraków Airport wprowadza innowacyjny projekt – „Neuroróżnorodny przewodnik w podróży z Kraków Airport”. Rozwiązanie to ma ułatwić samodzielne podróże dorosłym pasażerom w spektrum autyzmu, ale także innym podróżnym, którzy mogą czuć się zagubieni w złożoności lotniskowych procedur. Gośćmi Sylwii Paszkowskiej byli Daria Łabędź i Michał Dębski-Korzec z Kraków Airport.

„Śledź” – radiowy kryminał, który pokochali słuchacze

Dobiega końca pierwszy sezon radiowego słuchowiska „Śledź” – wyjątkowej produkcji Radia Kraków, która w krótkim czasie podbiła serca słuchaczy. Kryminalna intryga z interaktywnym twistem, barwny język, błyskotliwy humor i galeria charyzmatycznych postaci – wszystko to sprawiło, że audioserial stał się prawdziwym fenomenem. Nic dziwnego, że zarówno twórcy, jak i fani zgodnie przyznają: chcemy drugiego sezonu! O kulisach powstawania „Śledzia”, pracy nad rolą komisarz Simony Brol oraz radościach i wyzwaniach towarzyszących produkcji opowiedziały Sylwii Paszkowskiej Katarzyna Krzanowska, aktorka Teatru Starego w Krakowie, oraz Georgina Gryboś, współreżyserka słuchowiska i opiekunka projektu z ramienia Radia Kraków.

Europejski Dzień Śniadania: Krakowianie pokochali śniadania na mieście!

24 kwietnia przypada Europejski Dzień Śniadania – inicjatywa mająca na celu przypomnienie o znaczeniu pierwszego posiłku dnia. Jeszcze dekadę temu śniadanie na mieście było raczej wyjątkiem niż codzienną praktyką. Dziś śniadaniownie w Krakowie przeżywają prawdziwe oblężenie, szczególnie w weekendy, kiedy mieszkańcy zapełniają stoliki, celebrując poranny posiłek w gronie bliskich. Jak zmieniała się kultura śniadaniowa w stolicy Małopolski? Co powinno znaleźć się na talerzu, by śniadanie było naprawdę wartościowe? O pierwszym posiłku dnia Sylwia Paszkowska rozmawiała z Katarzyną Płachecką, dziennikarką kulinarną, i Klaudią Łudzik, dietetyczką.

W świecie lajków, FOMO i cyfrowych iluzji – jak social media wpływają na nasze mózgi?

W erze nieustannego połączenia ze światem online trudno wyobrazić sobie życie bez mediów społecznościowych. Facebook, Instagram, TikTok czy YouTube to dziś nie tylko narzędzia komunikacji, ale również przestrzenie kreowania tożsamości, budowania relacji i – coraz częściej – źródła presji, uzależnień oraz poczucia samotności. Jak cyfrowe technologie wpływają na psychikę młodych ludzi? Gdzie przebiega granica między zdrowym korzystaniem z internetu a zatraceniem się w jego iluzorycznym świecie? Sylwia Paszkowska rozmawiała z Joanną Burdek, ekspertką neurokomunikacji, która od lat zajmuje się badaniem wpływu technologii na ludzki mózg i emocje, oraz jej trzynastoletnim synem Baltazarem, twórcą kanału przyrodniczego na YouTubie.

Fundacja „Ta Mama Ma Imię” oddaje głos kobietom z doświadczeniem traumy

Sylwia Paszkowska gościła w audycji „Przed hejnałem" Dominikę Igielski, prezeskę i założycielkę Fundacji „Ta Mama Ma Imię”, która działa na rzecz kobiet, szczególnie mam, niosąc pomoc w terapii i wsparciu psychologicznym. Gościni przedpołudniowej audycji wyjaśniła, że nazwa fundacji nie jest tylko grą słów, ale manifestem sprzeciwu wobec stereotypowego traktowania matek jako anonimowych postaci, zredukowanych do funkcji „mam”. „Każda mama ma imię, a zaczęło się ode mnie, od tego, że ja mam imię i miałam w sobie wielki bunt" – mówi Dominika Igielski.
Więcej