Radio Kraków
RK Podcasty Przed hejnałem

Przed hejnałem


RSS Spotify

Kraków kładzie się spać późno, ale wcześnie wstaje. W magazynie "Przed Hejnałem" rozmawiamy o wszystkim, co społecznie ważne, ciekawe, zaskakujące, a czasem bulwersujące. O równości, prawach obywatelskich, ekologii, edukacji, zdrowiu, tym fizycznym, ale też tym duchowym i psychicznym. Spotykamy się z artystkami i artystkami, poznając punkt widzenia tych, którzy kształtują współczesną kulturę. Wszystko to w towarzystwie dobrej muzyki i porannej kawy.

Program prowadzi Sylwia Paszkowska, a przygotowują: Sylwia Paszkowska, Agata Ciechanowska i Aneta Hudzik.

Kontakt: [email protected]

Podcasty

Nie tylko piksele i lajki. Jak młodzi odkrywają magię fotografii?

Kiedy myślimy dziś o fotografii, pierwsze skojarzenie to telefon - szybki kadr, błyskawiczna publikacja, lajki, archiwum zapchane tysiącami ujęć. Ale czy zdjęcia robione w biegu, często bez zastanowienia, mają duszę? Czy faktycznie coś nam zostawiają? Liceum plastyczne to przestrzeń, gdzie młodzież z pasją zanurza się w świat kliszy, czerwonego światła i poszukiwania własnego artystycznego głosu. Gośćmi Georginy Gryboś w kolejnej audycji Przed hejnałem byli Marcin Makówka oraz Aleksandra Małyszek z Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. Jana Matejki w Nowym Wiśniczu.

Nie w murach, lecz na rzece – Przystań Muzeum i żywa tradycja flisactwa

Choć większość muzealnych sal mieści się w zabytkowych kamienicach, pałacach czy nowoczesnych budynkach, ten oddział Muzeum Krakowa wymyka się klasycznym definicjom. Przystań Muzeum – bo o niej mowa – to jedyna taka jednostka w Polsce (a być może i w Europie), której siedzibą jest... rzeka. Galar Szwajcarka, zakotwiczony na Wiśle u stóp Wawelu, to miejsce, gdzie historia spotyka się z żywym rytmem przyrody, lokalną tożsamością i tradycją flisacką. To tutaj można nie tylko posłuchać opowieści o dawnych włóczkach, galarnictwie i wiślanym transporcie, ale też poczuć wiatr we włosach, zanucić szantę i... popłynąć. Georgina Gryboś rozmawiała z Mateuszem Niemcem, kuratorem Przystani Muzeum, i Matyldą Wejdman, flisaczką.

Maraton sprawiedliwości sędziego Ferka: Spór o praworządność to nie polityka, a kwestia przestrzegania konstytucji

"Śpiewać każdy może. Trochę lepiej lub trochę gorzej". Krakowskie Forum Kultury otwiera przestrzeń dla wszystkich!

W czasach, kiedy coraz częściej mówi się o samorealizacji i spełnianiu marzeń, Krakowskie Forum Kultury daje praktyczną odpowiedź na pytanie: Czy każdy może śpiewać i tańczyć, czy może jednak lepiej zostawić to tylko utalentowanym? Zdecydowanie - każdy może! I właśnie z tą ideą powstały dwa unikalne projekty: Chór (nie)śpiewających i Balet (nie)tańczących. Ich celem nie jest perfekcja ani sceniczna doskonałość, lecz radość, wspólnota i wolność ekspresji.

Mamy tendencję do bycia bardziej Martą albo Marią. Te dwie postaci nie muszą ze sobą walczyć

Każdy z nas nosi w sobie dwie postaci - Martę i Marię. Jedna jest zadaniowa, zorganizowana i odpowiedzialna, druga wrażliwa, kontemplacyjna, otwarta na zachwyt. Maja Komasińska-Moller, psycholożka i autorka książki „Marta i Maria. Jak poczuć się spełnioną mimo wewnętrznych sprzeczności” w rozmowie z Sylwią Paszkowską pokazuje, że te dwie strony nie muszą ze sobą walczyć. Przeciwnie - ich harmonia może prowadzić do pełniejszego, bardziej świadomego życia.

Kawa na wynos, ale w wyjątkowym kubku. Fundacja Artsider zmienia postrzeganie schizofrenii

Schizofrenia to jedno z najbardziej niezrozumianych zaburzeń psychicznych, które wciąż budzi liczne kontrowersje i uprzedzenia. Fundacja Artsider, działająca na rzecz osób z doświadczeniem schizofrenii, stawia sobie za cel zmianę tego postrzegania, pokazując, że artyści z tym zaburzeniem nie są definiowani przez swoją chorobę. Jak mówi dr Kamil Michalik, założyciel fundacji: „Schizofrenia towarzyszy artystom, ale to nie jest ich definicja. To jest tylko jeden z elementów ich życia.” Artsider nie tylko wspiera twórczość osób z doświadczeniem schizofrenii, ale także stara się, by ich sztuka zyskała szerszą widoczność w społeczeństwie. Część z ich prac przenoszona jest na przedmioty codziennego użytku, takie jak kubki, które można spotkać w kawiarniach na terenie całego Krakowa. Sylwia Paszkowska rozmawiała z psychologiem dr Kamilem Michalikiem i Maciejem Leśkiewiczem, artystą z doświadczeniem schizofrenii.

Prof. Thomas Bak: „Wielojęzyczność opóźnia demencję nawet o 4,5 roku"

Czy mówienie w kilku językach to tylko praktyczna umiejętność, czy może coś znacznie więcej? Prof. Thomas Bak, neurokognitywista z Uniwersytetu Edynburskiego przekonuje, że wielojęzyczność to nie tylko narzędzie komunikacji, ale także trening dla mózgu, który dzięki niemu staje się bardziej odporny na starzenie się i choroby neurodegeneracyjne. Osoby posługujące się więcej niż jednym językiem rozwijają objawy demencji średnio o 4–4,5 roku później niż osoby jednojęzyczne. Gość Sylwii Paszkowskiej opowiada również o tym, jak języki wpływają na uwagę, pamięć i sposób postrzegania świata, dlaczego warto traktować je jak zdrową, zróżnicowaną dietę dla mózgu, oraz jak kontekst emocjonalny i społeczny nadaje im unikalne znaczenie.

"Zanim się dowiedziałem, kim właściwie są Żydzi, już byłem antysemitą"

Mateusz Pakuła, pisarz, dramaturg, reżyser, kolejny raz mierzy się z tym, co najtrudniejsze. Po głośnym spektaklu "Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję", przyszedł czas na adaptację książki "Skóra po dziadku". To opowieść wielowarstwowa – o pamięci, tożsamości, rodzinie, ale też o pogromie kieleckim i trudnym dziedzictwie antysemityzmu, który – jak sam autor przyznaje – przesiąka polską kulturę od pokoleń.

Zostawić coś po sobie – to największy sens tej podróży. Joanna Mirska-Żółkiewska i misja Kili4Kids

Joanna Mirska-Żółkiewska, z zawodu architektka, a z zamiłowania pasjonatka górskich wyzwań, wyrusza na niezwykłą wyprawę, która łączy w sobie pasję, odwagę i wielkie serce. Już niebawem będzie reprezentować Polskę w międzynarodowej ekspedycji do Base Campu Mount Everestu w ramach projektu Kili4Kids – inicjatywy, która pokazuje, że kobieca siła, determinacja i współpraca potrafią realnie zmieniać świat. Więcej o celu wyprawy opowiedziała w rozmowie z Sylwią Paszkowską.

"Po co chodzić w góry? Bo są!". Festiwal 50°N pokazuje, że największa podróż zaczyna się tuż za rogiem

Nie chodzi o to, gdzie, ale po co. To jedno z niepisanych haseł tegorocznego Małopolskiego Festiwalu Podróżniczego 50°N, który rusza już niebawem i zapowiada się jak podróż w najpiękniejsze zakamarki Ziemi i duszy. W rozmowie z Janem Melą i Kamilem Szyjką Georgina Gryboś zanurzyła się w filozofię podróżowania, inspiracji i sensu – tego osobistego, ale też zbiorowego, jakim dzielą się bohaterowie wydarzenia.

Nie chodzi o to, gdzie, ale po co. To jedno z niepisanych haseł tegorocznego Małopolskiego Festiwalu Podróżniczego 50°N, który rusza już niebawem i zapowiada się jak podróż w najpiękniejsze zakamarki Ziemi i duszy. W rozmowie z Janem Melą i Kamilem Szyjką Georgina Gryboś zanurzyła się w filozofię podróżowania, inspiracji i sensu – tego osobistego, ale też zbiorowego, jakim dzielą się bohaterowie wydarzenia.

Czy możemy przygotować się na wojnę? „Wspólnotowość to nasza pierwsza reakcja na kryzys”

W obliczu rosnących napięć geopolitycznych i nowych konfliktów zbrojnych pytanie o przygotowanie na wojnę staje się coraz bardziej aktualne. Choć nie da się w pełni przewidzieć wojennej traumy, eksperci podkreślają, że kluczowe jest budowanie odporności psychicznej i relacyjnej. Współczesny świat, pełen kryzysów – od pandemii po wojny – zmusza nas do radzenia sobie nie tylko z zagrożeniami fizycznymi, ale także ich psychologicznymi konsekwencjami. O tym, jak reagujemy na globalne kryzysy i jak lepiej się do nich przygotować, Georgina Gryboś rozmawiała z prof. Maciejem Pileckim, psychiatrą i psychoterapeutą, i dr Ewą Szumowską, badaczką z Zakładu Psychologii Społecznej w Instytucie Psychologii UJ.

"Lubię wracać tam, gdzie byłem". Katarzyna Wodecka o pamięci, muzyce i festiwalu, który stał się tradycją

Choć minęło już osiem lat od jego śmierci, Zbigniew Wodecki, nadal śpiewa, gra, opowiada, rozbraja urokiem i łączy ludzi. Jak to możliwe? Odpowiedź jest prosta – Wodecki Twist Festival. Festiwal, który początkowo miał być jednorazowym wydarzeniem, dziś stał się nieodłącznym elementem krakowskiej wiosny. Obecność Zbigniewa Wodeckiego nadal wypełnia każdy zakamarek muzycznego świata, co potwierdza jego córka, Katarzyna Wodecka.

Współczesny Grand Tour: Wawel zaprasza na warsztaty o sztuce podróżowania

Grand Tour to niegdyś obowiązkowy element edukacji młodych arystokratów i intelektualistów – długie, wielomiesięczne, a nawet kilkuletnie podróże po najważniejszych kulturalnych ośrodkach Europy, które miały na celu nie tylko pogłębianie wiedzy i zdobywanie doświadczenia, ale także kształtowanie gustu, charakteru i światopoglądu. Dziś, choć formy podróżowania diametralnie się zmieniły, idea Grand Tour powraca – w nowym wydaniu i z nową perspektywą. Już 11 kwietnia 2025 roku w Zamku Królewskim na Wawelu odbędą się wyjątkowe warsztaty zatytułowane „Grand Tour – warsztaty z podróżowania”. Wydarzenie poprowadzi Piotr Zdybał – historyk sztuki, kurator wydarzeń artystycznych i filmowych, kolekcjoner antyków i osobliwości, którym był gościem Sylwii Paszkowskiej w audycji „Przed hejnałem".

„Przestańmy się bać gołębi – to nie są ptaki, które przenoszą groźne choroby”

Gołębie towarzyszą ludziom od około 5000 lat. Początkowo były hodowane głównie jako źródło pożywienia, jednak z biegiem czasu ludzie odkryli ich niezwykłą zdolność do powrotu do rodzinnego gniazda. Ta wyjątkowa cecha stała się kluczowa, gdy gołębie zaczęto wykorzystywać w roli naturalnych posłańców – pocztowych kurierów. Z biegiem lat gołębie stały się integralną częścią miejskiego krajobrazu, a ich obecność w miastach niejednokrotnie budzi kontrowersje. 9 kwietnia obchodzić będziemy Światowy Dzień Gołębia – z tej okazji Sylwia Paszkowska gościła w studiu Dariusza Grochalę i Maciej Satkiewicza z Fundacji Chatka Gołębia.

"Dzieci uczą się w kółko tego samego, to jest nudne". Korepetycje - potrzeba czy moda?

W Polsce z roku na rok rośnie liczba uczniów korzystających z korepetycji. W 2011 roku dodatkowe lekcje zapewniało swoim dzieciom około 50% rodziców, obecnie odsetek ten wzrósł do 72%. Skąd wynika ta tendencja? Czy to efekt większej świadomości i chęci inwestowania w edukację, czy raczej systemowa słabość polskiej szkoły? Dyskusja dzisiejszych gości w programie Przed hejnałem, wskazuje, że powodów jest wiele - od problemów systemowych, przez wymagania egzaminacyjne, po czynniki psychologiczne związane z nauką i stresem. Gośćmi Sylwii Paszkowskiej byli Artur Pasek, I Małopolski Wicekurator Oświaty, Kamil Chaber, nauczyciel matematyki, Przemysław Wróbel, nauczyciel matematyki i języka angielskiego oraz Barbara Sadurska, prawniczka, pisarka, prowadząca zajęcia z języka polskiego, a także warsztaty z kreatywnego pisania.

"Pierwszy raz upiłam się w wieku 13 lat". Trzeźwe życie to wolność!

Czy można dobrze się bawić bez alkoholu i narkotyków? Czy impreza bez używek może być równie intensywna i satysfakcjonująca? Marta Markiewicz, organizatorka trzeźwych imprez Soberave i autorka książki "Bez alko i dragów jestem nudna", udowadnia, że tak. Jej historia to nie tylko opowieść o uzależnieniach, ale przede wszystkim o odnajdywaniu siebie i budowaniu życia na nowo. Więcej o życiu na trzeźwo opowiedziała Sylwii Paszkowskiej w programie Przed hejnałem.

Dzisiaj w bielach i koronkach, a dawniej? Ślubne stroje bywały zaskakujące!

Moda od zawsze była nie tylko formą ekspresji, ale także odbiciem przemian społecznych, obyczajowych i kulturowych. Strój skrywa w sobie niezliczone opowieści – o dawnych zwyczajach, normach społecznych, a nawet ideologiach. O tym właśnie opowiada cykl „Historia na wybiegu”, którego kolejne spotkanie odbędzie się 6 kwietnia 2025 roku w Pałacu Krzysztofory. Gościem Sylwii Paszkowskiej była Lucyna Maria Rotter – semiolog kultury, kostiumolog, historyk i wykładowca uniwersytecki.

Uniwersytet Trzeciego Wieku to nie tylko edukacja, ale też integracja! Rusza druga edycja programu "Senior w Naturę"

Uniwersytet Trzeciego Wieku (UTW) przy Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie to miejsce wyjątkowe. Od piętnastu lat kieruje nim prof. Kazimierz Wiech – człowiek z pasją, który rozumie, jak ważna jest edukacja i integracja. Dzięki jego zaangażowaniu UTW nieustannie się rozwija, oferując swoim studentom niezwykłe inicjatywy. Jedną z nich jest program "Senior w Naturę", który już po raz drugi zachęci uczestników do odkrywania piękna otaczającego świata. Więcej o nadchodzącym wydarzeniu opowiedział Sylwii Paszkowskiej prof. Kazimierz Wiech.

„Autyzm nie jest etykietą, która wyjaśni nam wszystko o drugiej osobie"

Diagnoza autyzmu to moment, który zmienia życie całej rodziny. Droga do diagnozy bywa jednak długa i wyboista, a niektórzy otrzymują ją dopiero w dorosłości. Do grupy, która potrafi doskonale maskować symptomy zaburzenia, należą kobiety – od dziecka socjalizowane do swojej roli, zachowujące się w wymagany sposób, co nie budzi podejrzeń rodziców i otoczenia. Z okazji Światowego Dnia Świadomości Autyzmu poruszamy temat wczesnych sygnałów autyzmu, błędnych przekonań na temat rozwoju dzieci oraz wpływu diagnozy na codzienność. Sylwia Paszkowska gościła w studiu Radia Kraków Monikę Dziurdzię, mamę czteroletniego chłopca z diagnozą autyzmu dziecięcego, oraz Monikę Szubrycht – polonistkę, dziennikarkę, neurologopedkę i autorkę książek poświęconych autyzmowi, w tym wydanej w 2025 roku książki „Za dobrze się maskowałam. Rozmowy o doświadczeniach kobiet w spektrum autyzmu".

Maturzyści, oto wasza ostatnia deska ratunku! Teatr Słowackiego pomaga przed egzaminem

DEMOS to Dział Edukacji Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, który realizuje inicjatywy wspierające rozwój młodzieży i nauczycieli. Organizuje warsztaty, spotkania i projekty edukacyjne, integrując sztukę z procesem kształcenia. W ramach działalności prowadzone są m.in. cykl spotkań „Chwalmy się! Dobre praktyki edukacyjne”, dyskusje literackie „Język polski na dwa głosy” oraz programy przygotowujące maturzystów do egzaminów. Gościem Sylwii Paszkowskiej był Wojciech Rzehak, kierownik Działu Edukacji Teatru im. Juliusza Słowackiego, który opowiada o działaniach skierowanych do uczniów oraz zaprasza na finałowe, przedmaturalne wydarzenie „Ostatnie deski ratunku".
Więcej