Radio Kraków
RK Podcasty Przed hejnałem

Przed hejnałem


RSS Spotify

Kraków kładzie się spać późno, ale wcześnie wstaje. W magazynie "Przed Hejnałem" rozmawiamy o wszystkim, co społecznie ważne, ciekawe, zaskakujące, a czasem bulwersujące. O równości, prawach obywatelskich, ekologii, edukacji, zdrowiu, tym fizycznym, ale też tym duchowym i psychicznym. Spotykamy się z artystkami i artystkami, poznając punkt widzenia tych, którzy kształtują współczesną kulturę. Wszystko to w towarzystwie dobrej muzyki i porannej kawy.

Program prowadzi Sylwia Paszkowska, a przygotowują: Sylwia Paszkowska, Agata Ciechanowska i Aneta Hudzik.

Kontakt: [email protected]

Podcasty

Zostawić coś po sobie – to największy sens tej podróży. Joanna Mirska-Żółkiewska i misja Kili4Kids

Joanna Mirska-Żółkiewska, z zawodu architektka, a z zamiłowania pasjonatka górskich wyzwań, wyrusza na niezwykłą wyprawę, która łączy w sobie pasję, odwagę i wielkie serce. Już niebawem będzie reprezentować Polskę w międzynarodowej ekspedycji do Base Campu Mount Everestu w ramach projektu Kili4Kids – inicjatywy, która pokazuje, że kobieca siła, determinacja i współpraca potrafią realnie zmieniać świat. Więcej o celu wyprawy opowiedziała w rozmowie z Sylwią Paszkowską.

"Po co chodzić w góry? Bo są!". Festiwal 50°N pokazuje, że największa podróż zaczyna się tuż za rogiem

Nie chodzi o to, gdzie, ale po co. To jedno z niepisanych haseł tegorocznego Małopolskiego Festiwalu Podróżniczego 50°N, który rusza już niebawem i zapowiada się jak podróż w najpiękniejsze zakamarki Ziemi i duszy. W rozmowie z Janem Melą i Kamilem Szyjką Georgina Gryboś zanurzyła się w filozofię podróżowania, inspiracji i sensu – tego osobistego, ale też zbiorowego, jakim dzielą się bohaterowie wydarzenia.

Nie chodzi o to, gdzie, ale po co. To jedno z niepisanych haseł tegorocznego Małopolskiego Festiwalu Podróżniczego 50°N, który rusza już niebawem i zapowiada się jak podróż w najpiękniejsze zakamarki Ziemi i duszy. W rozmowie z Janem Melą i Kamilem Szyjką Georgina Gryboś zanurzyła się w filozofię podróżowania, inspiracji i sensu – tego osobistego, ale też zbiorowego, jakim dzielą się bohaterowie wydarzenia.

Czy możemy przygotować się na wojnę? „Wspólnotowość to nasza pierwsza reakcja na kryzys”

W obliczu rosnących napięć geopolitycznych i nowych konfliktów zbrojnych pytanie o przygotowanie na wojnę staje się coraz bardziej aktualne. Choć nie da się w pełni przewidzieć wojennej traumy, eksperci podkreślają, że kluczowe jest budowanie odporności psychicznej i relacyjnej. Współczesny świat, pełen kryzysów – od pandemii po wojny – zmusza nas do radzenia sobie nie tylko z zagrożeniami fizycznymi, ale także ich psychologicznymi konsekwencjami. O tym, jak reagujemy na globalne kryzysy i jak lepiej się do nich przygotować, Georgina Gryboś rozmawiała z prof. Maciejem Pileckim, psychiatrą i psychoterapeutą, i dr Ewą Szumowską, badaczką z Zakładu Psychologii Społecznej w Instytucie Psychologii UJ.

"Lubię wracać tam, gdzie byłem". Katarzyna Wodecka o pamięci, muzyce i festiwalu, który stał się tradycją

Choć minęło już osiem lat od jego śmierci, Zbigniew Wodecki, nadal śpiewa, gra, opowiada, rozbraja urokiem i łączy ludzi. Jak to możliwe? Odpowiedź jest prosta – Wodecki Twist Festival. Festiwal, który początkowo miał być jednorazowym wydarzeniem, dziś stał się nieodłącznym elementem krakowskiej wiosny. Obecność Zbigniewa Wodeckiego nadal wypełnia każdy zakamarek muzycznego świata, co potwierdza jego córka, Katarzyna Wodecka.

Współczesny Grand Tour: Wawel zaprasza na warsztaty o sztuce podróżowania

Grand Tour to niegdyś obowiązkowy element edukacji młodych arystokratów i intelektualistów – długie, wielomiesięczne, a nawet kilkuletnie podróże po najważniejszych kulturalnych ośrodkach Europy, które miały na celu nie tylko pogłębianie wiedzy i zdobywanie doświadczenia, ale także kształtowanie gustu, charakteru i światopoglądu. Dziś, choć formy podróżowania diametralnie się zmieniły, idea Grand Tour powraca – w nowym wydaniu i z nową perspektywą. Już 11 kwietnia 2025 roku w Zamku Królewskim na Wawelu odbędą się wyjątkowe warsztaty zatytułowane „Grand Tour – warsztaty z podróżowania”. Wydarzenie poprowadzi Piotr Zdybał – historyk sztuki, kurator wydarzeń artystycznych i filmowych, kolekcjoner antyków i osobliwości, którym był gościem Sylwii Paszkowskiej w audycji „Przed hejnałem".

„Przestańmy się bać gołębi – to nie są ptaki, które przenoszą groźne choroby”

Gołębie towarzyszą ludziom od około 5000 lat. Początkowo były hodowane głównie jako źródło pożywienia, jednak z biegiem czasu ludzie odkryli ich niezwykłą zdolność do powrotu do rodzinnego gniazda. Ta wyjątkowa cecha stała się kluczowa, gdy gołębie zaczęto wykorzystywać w roli naturalnych posłańców – pocztowych kurierów. Z biegiem lat gołębie stały się integralną częścią miejskiego krajobrazu, a ich obecność w miastach niejednokrotnie budzi kontrowersje. 9 kwietnia obchodzić będziemy Światowy Dzień Gołębia – z tej okazji Sylwia Paszkowska gościła w studiu Dariusza Grochalę i Maciej Satkiewicza z Fundacji Chatka Gołębia.

"Dzieci uczą się w kółko tego samego, to jest nudne". Korepetycje - potrzeba czy moda?

W Polsce z roku na rok rośnie liczba uczniów korzystających z korepetycji. W 2011 roku dodatkowe lekcje zapewniało swoim dzieciom około 50% rodziców, obecnie odsetek ten wzrósł do 72%. Skąd wynika ta tendencja? Czy to efekt większej świadomości i chęci inwestowania w edukację, czy raczej systemowa słabość polskiej szkoły? Dyskusja dzisiejszych gości w programie Przed hejnałem, wskazuje, że powodów jest wiele - od problemów systemowych, przez wymagania egzaminacyjne, po czynniki psychologiczne związane z nauką i stresem. Gośćmi Sylwii Paszkowskiej byli Artur Pasek, I Małopolski Wicekurator Oświaty, Kamil Chaber, nauczyciel matematyki, Przemysław Wróbel, nauczyciel matematyki i języka angielskiego oraz Barbara Sadurska, prawniczka, pisarka, prowadząca zajęcia z języka polskiego, a także warsztaty z kreatywnego pisania.

"Pierwszy raz upiłam się w wieku 13 lat". Trzeźwe życie to wolność!

Czy można dobrze się bawić bez alkoholu i narkotyków? Czy impreza bez używek może być równie intensywna i satysfakcjonująca? Marta Markiewicz, organizatorka trzeźwych imprez Soberave i autorka książki "Bez alko i dragów jestem nudna", udowadnia, że tak. Jej historia to nie tylko opowieść o uzależnieniach, ale przede wszystkim o odnajdywaniu siebie i budowaniu życia na nowo. Więcej o życiu na trzeźwo opowiedziała Sylwii Paszkowskiej w programie Przed hejnałem.

Dzisiaj w bielach i koronkach, a dawniej? Ślubne stroje bywały zaskakujące!

Moda od zawsze była nie tylko formą ekspresji, ale także odbiciem przemian społecznych, obyczajowych i kulturowych. Strój skrywa w sobie niezliczone opowieści – o dawnych zwyczajach, normach społecznych, a nawet ideologiach. O tym właśnie opowiada cykl „Historia na wybiegu”, którego kolejne spotkanie odbędzie się 6 kwietnia 2025 roku w Pałacu Krzysztofory. Gościem Sylwii Paszkowskiej była Lucyna Maria Rotter – semiolog kultury, kostiumolog, historyk i wykładowca uniwersytecki.

Uniwersytet Trzeciego Wieku to nie tylko edukacja, ale też integracja! Rusza druga edycja programu "Senior w Naturę"

Uniwersytet Trzeciego Wieku (UTW) przy Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie to miejsce wyjątkowe. Od piętnastu lat kieruje nim prof. Kazimierz Wiech – człowiek z pasją, który rozumie, jak ważna jest edukacja i integracja. Dzięki jego zaangażowaniu UTW nieustannie się rozwija, oferując swoim studentom niezwykłe inicjatywy. Jedną z nich jest program "Senior w Naturę", który już po raz drugi zachęci uczestników do odkrywania piękna otaczającego świata. Więcej o nadchodzącym wydarzeniu opowiedział Sylwii Paszkowskiej prof. Kazimierz Wiech.

„Autyzm nie jest etykietą, która wyjaśni nam wszystko o drugiej osobie"

Diagnoza autyzmu to moment, który zmienia życie całej rodziny. Droga do diagnozy bywa jednak długa i wyboista, a niektórzy otrzymują ją dopiero w dorosłości. Do grupy, która potrafi doskonale maskować symptomy zaburzenia, należą kobiety – od dziecka socjalizowane do swojej roli, zachowujące się w wymagany sposób, co nie budzi podejrzeń rodziców i otoczenia. Z okazji Światowego Dnia Świadomości Autyzmu poruszamy temat wczesnych sygnałów autyzmu, błędnych przekonań na temat rozwoju dzieci oraz wpływu diagnozy na codzienność. Sylwia Paszkowska gościła w studiu Radia Kraków Monikę Dziurdzię, mamę czteroletniego chłopca z diagnozą autyzmu dziecięcego, oraz Monikę Szubrycht – polonistkę, dziennikarkę, neurologopedkę i autorkę książek poświęconych autyzmowi, w tym wydanej w 2025 roku książki „Za dobrze się maskowałam. Rozmowy o doświadczeniach kobiet w spektrum autyzmu".

Duch Teatru Bückleina wciąż unosi się nad Krakowem

Wydawało się, że o Teatrze Bückleina powiedziano już wszystko. Istniał przez siedem lat – od 1993 do roku 2000 – i na stałe zapisał się w pamięci krakowskiego środowiska artystycznego. Adam Kwaśny i Jacek Żakowski, goście dzisiejszego wydania Przed hejnałem, do dziś spotykają w Krakowie dawnych bywalców tego niezwykłego miejsca. Jednak, jak się okazuje, duch Bückleina nie zniknął całkowicie.

Maturzyści, oto wasza ostatnia deska ratunku! Teatr Słowackiego pomaga przed egzaminem

DEMOS to Dział Edukacji Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, który realizuje inicjatywy wspierające rozwój młodzieży i nauczycieli. Organizuje warsztaty, spotkania i projekty edukacyjne, integrując sztukę z procesem kształcenia. W ramach działalności prowadzone są m.in. cykl spotkań „Chwalmy się! Dobre praktyki edukacyjne”, dyskusje literackie „Język polski na dwa głosy” oraz programy przygotowujące maturzystów do egzaminów. Gościem Sylwii Paszkowskiej był Wojciech Rzehak, kierownik Działu Edukacji Teatru im. Juliusza Słowackiego, który opowiada o działaniach skierowanych do uczniów oraz zaprasza na finałowe, przedmaturalne wydarzenie „Ostatnie deski ratunku".

Przed wyjściem w góry ważny jest ciepły posiłek, który powoli uwalnia energię oraz herbata z imbirem, cytryną i cynamonem

Wspinaczka wysokogórska to nie tylko sport, ale także sposób na życie, droga do odkrywania granic własnej wytrzymałości i przestrzeń, w której marzenia nabierają realnych kształtów. Dorota Rasińska-Samoćko – pierwsza Polka, która zdobyła Koronę Himalajów i Karakorum – wie o tym najlepiej. Jej książka "Speed Lady" to nie tylko zapis spektakularnych osiągnięć, ale też opowieść o emocjach, determinacji i pasji, które pozwalają przesuwać granice niemożliwego. Więcej o swojej pasji i wyzwaniach opowiedziała w rozmowie z Sylwią Paszkowską.

Michał Zabłocki: Szabla była i powinna dalej być naszym sportem narodowym

Michał Zabłocki to postać, którą wielu zna przede wszystkim jako poetę i autora tekstów piosenek. Mało kto jednak wie, że w młodości był jednym z czołowych polskich szablistów. Szermierkę ma we krwi – jego ojciec również uprawiał ten sport, a tradycja rodzinna związana z szablą sięga jeszcze dalej. Po 35 latach wrócił na planszę, początkowo dla własnej aktywności fizycznej, ale szybko zrozumiał, że może zrobić coś więcej – nie tylko dla siebie, lecz także dla innych. W Krakowie, gdzie szabla niemal całkowicie zanikła, założył sekcję szablową w KS Cracovia 1906 i zaczął trenować młode pokolenie szermierzy. Jego misją jest nie tylko rozwój zawodników, ale także przywrócenie szabli należnego miejsca w polskim sporcie i kulturze. W rozmowie z Sylwią Paszkowską opowiada o wyzwaniach związanych z uprawianiem szermierki w Polsce, trudnościach w finansowaniu sportowców oraz o tym, dlaczego szabla powinna pozostać częścią naszej narodowej tożsamości.

"Magiczna rana" to śmiech przez łzy, komedia o samotności, dramat o miłości

Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie ponownie zaprasza widzów do świata Doroty Masłowskiej, tym razem w adaptacji i reżyserii Pawła Świątka. "Magiczna rana" to spektakl intensywny, pełen kontrastów, absurdalnego humoru i brutalnej prawdy o współczesnych relacjach międzyludzkich. Na scenie pięć kobiet – pięć panien młodych w białych sukniach. A wśród nich Natalia Strzelecka, Marta Konarska i Karolina Kazoń, które opowiedziały Sylwii Paszkowskiej o kulisach tej teatralnej przygody.

Hospicjum to nie tylko miejsce smutku, ale też nadziei!

Opieka hospicyjna z biegiem lat nabiera coraz większego znaczenia. Dzięki niej chorzy terminalnie oraz ich rodziny nie są pozostawieni sami sobie w obliczu cierpienia i niepewności. W hospicjum głównym celem jest łagodzenie bólu, ale jednak jego rola nie ogranicza się jedynie do medycyny. To także wsparcie psychologiczne i emocjonalne zarówno dla pacjenta, jak i jego bliskich. Rodziny często boją się, że w domowej opiece nie będą wystarczająco kompetentne, że mogą niechcący zaszkodzić ukochanej osobie. W takich momentach obecność zespołu hospicyjnego – lekarzy, pielęgniarek, psychologów, duchownych i fizjoterapeutów – jest nieoceniona. Hospicjum to nie tylko leczenie objawów, to także przestrzeń, w której chorzy i ich bliscy znajdują ukojenie, akceptację i wsparcie. Gościniami Sylwii Paszkowskiej były Magdalena Cienkosz, prezeska Beskidzkiej Fundacji Hospicyjnej i Emilia Knapczyk, pielęgniarka w Hospicjum Domowym Królowej Apostołów Wiśniowej.

Pierwsze studio tuftingu w Krakowie – tutaj możesz stworzyć własny dywan

Rękodzieło przeżywa w ostatnich latach prawdziwy renesans, a jedną z najbardziej fascynujących technik, która zdobywa serca pasjonatów sztuki i designu, jest tufting. Choć może brzmieć obco, to metoda tworzenia dywanów własnoręcznie jest coraz bardziej popularna wśród osób szukających wyjątkowych, personalizowanych elementów wystroju wnętrz. W ciągu kilku ostatnich lat tufting zyskał miano artystycznego wyzwania, które łączy w sobie precyzyjny proces twórczy z możliwością wyrażenia siebie. Sylwia Paszkowska rozmawiała z Karoliną Wolską, założycielką Enjoy Studio, w którym każdy może spróbować swoich sił i zmierzyć się z tkaniem dywanów.

Papier jest nieoczywistym materiałem. Festiwal Papieru 2025 już 28 marca!

Papier to materiał, który skrywa w sobie ogromne bogactwo możliwości artystycznych i użytkowych. To właśnie jego wszechstronność i niezwykła historia stały się inspiracją do stworzenia Festiwalu Papieru, który już po raz czwarty odbędzie się w Krakowie. Wydarzenie, organizowane przez Ośrodek Kultury Norwida we współpracy z Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, wystartuje 28 marca, oferując uczestnikom wyjątkową okazję do odkrycia różnorodnych technik pracy z papierem. Więcej o nadchodzącym wydarzeniu opowiedzieli Sylwii Paszkowskiej Agnieszka Pięta-Jadczak - animatorka kultury, instruktorka warsztatów papierniczych, Wojciech Wichnera - edukator w Muzeum Manggha, z wykształcenia archeolog i nauczyciel historii, z zawodu edukator muzealny oraz Katarzyna Dorota-Łuczyn - artystka, animatorka i edukatorka kultury tradycyjnej.

Czy książka to produkt jak każdy inny? Twórcy walczą o uczciwy udział w rynku wydawniczym

Pod koniec 2024 roku wydawnictwo Marginesy ogłosiło, że sprzedaż „Chłopek” przekroczyła 500 tysięcy egzemplarzy. Joanna Kuciel-Frydryszak, autorka książki, opublikowała na Instagrmie wpis, w którym wskazuje, że korzyści, jakie osiągnęło wydawnictwo, są nieproporcjonalnie wysokie względem jej wynagrodzenia. Zapowiedziała również, że zamierza skorzystać ze znowelizowanego art. 44 prawa autorskiego, który zakłada, że „w przypadku gdy wynagrodzenie twórcy jest niewspółmiernie niskie w stosunku do korzyści nabywcy autorskich praw majątkowych lub licencjobiorcy, twórca może żądać stosownego podwyższenia wynagrodzenia przez sąd”. Wpis Kuciel-Frydryszak rozpalił środowisko, które zaczęło dyskutować o zarobkach pisarek i pisarzy, ryzyku podejmowanym przez twórców i ciemnych stronach rynku wydawniczego. Czy wolno nam traktować książkę jak produkt podlegający regułom gry rynkowej? Sylwia Paszkowska gościła w studiu Radia Kraków Barbarę Sadurską – pisarkę i prawniczkę specjalizującą się w prawie autorskim, Jadwigę Malinę – poetkę, prozatorkę, członkini Zarządu Krakowskiego Oddziału Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i Unii Literackiej, oraz Wojciecha Ornata – właściciela i współtwórcę krakowskiego wydawnictwa Austeria.
Więcej