Słownik słów nowych i zapomnianych

Maglowanie w czasie matury czy zbliżających się egzaminów. Czasem rodzice też maglują swoje dorastające dzieci chcąc dowiedzieć się czegoś o ich życiu prywatnym. O trochę zapomnianym słowie "maglowanie" rozmawiają Dorota Majkowska-Szajer z Muzeum Etnograficznego w Krakowie, współautorka książki "Słowa do rzeczy" i Marzena Florkowska.

Elementy stroju ludowego. Zobaczymy je podczas procesji św. Stanisława czy procesji Bożego Ciała, gdy wiele kobiet ubierze właśnie stroje regionalne. Rozmawiają Monika Dudek – etnolożka, regionalistka, pieśniarka i tancerka oraz kolekcjonerka strojów krakowskich i Marzena Florkowska.

W Dniu Konstytucji 3 maja wiele osób używa barw narodowych. Jak to robić właściwie i jaka terminologia tu obowiązuje: kokarda, kotylion czy wstążka?  Rozmawiają pułkownik w stanie spoczynku Marek Kwiecień z Polskiego Towarzystwa Weksylologicznego, czyli zajmującego się chorągwiami, i Marzena Florkowska.

Skąd wzięły się określenia "harować jak wół" i "bez pracy nie ma kołaczy"? Dlaczego wół jest symbolem pracowitości, a kołacz  owocem pracy? Rozmawiają Dorota Majkowska-Szajer z Muzeum Etnograficznego w Krakowie, współautorka książki "Słowa do rzeczy" i Marzena Florkowska.

Goździk w butonierce i poszetka w brustaszy - to elementy podkreślające styl. Rozmawiają Wojciech Wocław, znawca zasad dobrego wychowania, autor książek "Savoir-vivre, czyli jak ułatwić sobie życie" oraz "Etykieta w biznesie, czyli jak ułatwić sobie życie w pracy" i Marzena Florkowska. 

W Niedzielę Palmową w samo południe na Rynku w Bibicach odbywa się gminny przegląd pucheroków - szczególna atrakcja dla dzieci. I stąd dziś to zapomniane już słowo PUCHEROK. Rozmawiają Marek Płachta, dyrektor Centrum Kultury, Promocji i Rekreacji w Zielonkach, które jest organizatorem konkursu i Marzena Florkowska

Wg Słownika Języka Polskiego w potocznym rozumieniu szajba to mania, obłęd, szał, szaleństwo, wariactwo, dziwactwo. Ale szajba ma też drugie, techniczne znaczenie i określa krążek z otworem, który podkłada się pod główkę śruby lub pod nakrętkę. Temu słowy szajba młodzież nadaje nowe znaczenie tworząc projekt "Dobra szajba" w ramach Olimpiady Zwolnieni z Teorii.

Określenia związane z biżuterią. Kaboszon to słowo, które pochodzi od francuskiego cabochon i oznacza główkę od szpilki. W odniesieniu do biżuterii określa kamienie szlifowane na gładko, w przeciwieństwie do kanciastych rantów. Takie kamienie mogły pojawiać się w zaponach czyli ozdobnych klamrach albo agrafach, którymi spinano płąszcze czy peleryny.

Gościem Marzeny Florkowskiej jest Michał Hankus z Muzeum Krakowa.

Sposób na sukces – Błyszczeć jak diament czyli Święto kamienicy Hipolitów. W niedzielę 27.03. oprowadzanie po miniekspozycji, warsztaty artystyczne oraz wykład.

Więcej TUTAJ

Od początku wojny w Ukrainie wiele osób nosi niebiesko-żółte wstążeczki czy też kokardki na znak solidarności. Stąd aktualne staje się określenie znane dobrze z historii mianowicie biżuteria patriotyczna. Z Michałem Hankusem z Muzeum Krakowa Kamienicy Hipolitów rozmawia Marzena Florkowska.

Podstawowe słowa w języku ukraińskim będą potrzebne także dzieciom i młodzieży, bo już w szkołach pojawiają się ich rówieśnicy z Ukrainy. U nas lekcja kilku zwrotów, a nauczy ich Orest, który przejechał z Kijowa z mamą i siostrą. Rozmawia Marzena Florkowska.

W Punkcie informacyjnym dla Obcokrajowca w Krakowie są dostępne ukraińsko-polskie rozmówki dla uchodźców z Ukrainy. Słownik został stworzony przez pracowników Punktu informacyjnym. Można go odebrać w Punkcie przy ul. Daszyńskiego 22.

Słownik można także pobrać w formie pdf TUTAJ

Przed nami, już we wtorek,  śledziówka. Ale dlaczego ten dzień tak się nazywa? Dlaczego śledź jest symbolem końca karnawału? Z Małgorzatą Oleszkiewicz, kustoszem Muzeum Etnograficznego w Krakowie rozmawia Marzena Florkowska

Co oznacza określenie "związek partnerski" i tak często używane słowo "my"? Czy obecnie inaczej rozumiemy ich znaczenie? Rozmawiają dr Małgorzata Majewska z Instytutu Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej UJ i Marzena Florkowska.

Przed nami, ostatnie dni karnawału. Tłusty Czwartek już tuż, tuż.  A my przypominamy zapomniane słowo mięsopusty. Co ono oznaczało?  Z Małgorzatą Oleszkiewicz, kustoszem Muzeum Etnograficznego w Krakowie rozmawia Marzena Florkowska

Przed Walentynkami rozmawiamy o tym, że na szczęście język staje się coraz bardziej delikatny i tolerancyjny i nawet jeśli ktoś nie mieści się w kanonach piękna, to nie traktujemy go jako wykluczonego, innego. Dr Małgorzata Majewska z Instytutu Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej UJ i Marzena Florkowska.

Słowo absztyfikant pojawiło się w języku polskim w XIX wieku. Wywodziło się zapewne od słowa amplifikować, które znaczyło tyle, co "rozwlekle opowiadać, przesadzać w opowiadaniu, wyolbrzymiać".

Z kolei pierwotne słowo narzec miało kilka znaczeń: 1."nazwać, określić, ustalić", 2. "przyrzec", 3. "obwinić, uczynić zarzut". To od niego wywodzi się i narzeczony i narzekać.

Co z tego wynika w życiu? - o tym Marzena Florkowska.

Coś, co kojarzyło się z nowoczesnością i luksusem, hybrydowe paznokcie czy samochody, stało się codziennością. W hybrydowym świecie, gdzie pozornie wszystko jest dostępne, bezpośredni kontakt jest reglamentowany. Rozmawiają dr Małgorzata Majewska z Instytutu Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej UJ i Marzena Florkowska.

Pokolenia nie zmieniają się obecnie co 20 czy 30 lat. Wystarczy zaledwie kilka lat i mamy nowe pokolenie - nie w sensie biologicznym, ale mentalnym. Czy potrafimy się jeszcze porozumieć międzypokoleniowo i czy koronawirus jest takim wspólnym doświadczeniem, które nas określa? Rozmawiają dr Małgorzata Majewska, Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej UJ i Marzena Florkowska.

Ania z Zielonego Wzgórza mieszkała w niewielkim pokoiku na facjatce. Czy to to samo, co pokój na piętrze? I czy używamy słowa "facjata" w odniesieniu do czyjejś twarzy, a słowa "facetka" do nauczycielki"? Sprawą zajęła się Marzena Florkowska.

Niektórzy chillują, inni ściągają wrotki, ludzie w średnim wieku marzą o labie, a starsi mówią o fajrancie. O różnych określeniach na czas wolny rozmawiają dr Małgorzata Majewska z Instytutu Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej UJ i Marzena Florkowska

Dziadek często kojarzy się ze zbieraniem znaczków pocztowych i oglądaniem klaserów. I tu pojawia się trochę odchodzące w przeszłość słowo "filatelista". Rozmawiają dr inż Jerzy Duda, bibliofil i filatelista, prezes Ogólnopolskiego Klubu Filatelistycznego „Cracoviana” i Marzena Florkowska.