To najbardziej inteligentny i cyniczny polityk jakiegokolwiek poznałem – tak o Henrym Kissingerze mówił harwardzki politolog Stanley Hoffman.
Mistrz „realpolitik” zmarł wczoraj w wieku 100 lat. Był on jednym z najważniejszych polityków ubiegłego stulecia. Często jednak Kissinger budził skrajne emocje – od uwielbienia po nienawiść.
Dorobek polityczny Henriego Kissingera w radiowej Wiedzy o Społeczeństwie spróbuje podsumować Bartłomiej Ziaja:
Choć uwarunkowany kulturowo, wszędzie dotyczy, między innymi, komunikacji, także tej medialnej. Ale jak zachować maniery w internecie? I jakimi zasadami się tu kierować? W radiowej lekcji wiedzy o społeczeństwie opowie o tym Mateusz Bożek.
193 lata temu, w nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku wybuchło powstanie listopadowe, które zamieniło się w regularną wojnę polsko-rosyjską. Powodem były rządy cara Mikołaja I, który nie przestrzegał konstytucji Królestwa Polskiego, wprowadził cenzurę i prześladował organizacje patriotyczne. Powstanie objęło nie tylko terenu królestwa, ale też część ziem zabranych - Litwę, Żmudź i Wołyń.
100 lat mija od powołania Ligi Obrony Powietrznej Państwa, jednej z najważniejszych instytucji lotniczych dwudziestolecia międzywojennego. Od 1928 roku działała jako Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej i była największą organizacją paramilitarną w historii Polski. Powołanie organizacji było efektem rewolucji w sposobie prowadzenia walk.
23 listopada 1933 roku urodził się Krzysztof Penderecki, światowej klasy kompozytor i dyrygent. Należy do grona najwybitniejszych i najbardziej cenionych osobowości muzyki, a jego dzieła znajdują się w repertuarze prestiżowych scen. O jego twórczości w radiowej lekcji wiedzy o społeczeństwie opowie Mateusz Bożek.
60 lat temu, 22 listopada 1963 roku, doszło do zamachu na 35. prezydenta Stanów Zjednoczonych - Johna Fitzgeralda Kennedy'ego. Prezydent został zastrzelony podczas wizyty w Dallas w Teksasie, kiedy przejeżdżał przez centrum miasta w otwartym samochodzie w towarzystwie żony Jacqueline i gubernatora Johna Connally'ego. Ciężko ranni Kennedy i Connally zostali natychmiast przewiezieni do szpitala. Prezydent zmarł o trzynastej, nie odzyskawszy przytomności.
Ich historia przypomina tę z filmu "Szeregowiec Ryan". Amerykanie mają braci Niland, a my mamy braci Krajewskich. Władysław, Leon, Marian i Jerzy, którzy walczyli w wojnie obronnej 1939. roku lub angażowali się w działalność konspiracyjną. Tylko jeden z nich przeżył wojnę, choć brał udział w wielu niebezpiecznych misjach. W radiowej lekcji Wiedzy o Społeczeństwie o historii braci opowie Mateusz Bożek.
15 lat temu, 20 listopada 2008 roku, zmarł Jan Machulski, aktor filmowy i teatralny, a także reżyser i pedagog. Stworzył niezapomniane kreacje kasiarza Henryka Kwinty w filmie "Vabank" czy Ludwika w "Sublokatorze". Zagrał około 120 ról teatralnych oraz 45 filmowych. Był współzałożycielem warszawskiego Teatru Ochoty i wieloletnim dziekanem wydziału aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi.
Uroczyste odsłonięcie tablicy na pomniku, jaki znajduje się na kwaterze żołnierzy z I i II wojny światowej w Olkuszu, był symbolicznym zwieńczeniem prac remontowo-konserwatorskich, jakie w tym roku zostały wykonane przez gminę Olkusz. Po hymnie państwowym nastąpiło uroczyste odsłonięcie tablicy i apel pamięci. Wybór daty uroczystości nie był przypadkowy. Właśnie 17 listopada 1914 roku rozegrała się bitwa pod Krzywopłotami i Załężem pomiędzy wojskami austro-węgierskimi, w skład których wchodziły Legiony Józefa Piłsudskiego oraz wojskami rosyjskimi. Część rannych żołnierzy trafiło do szpitala wojskowego w Olkuszu, a zmarłych chowano na miejscowym cmentarzu.
W naszej radiowej wiedzy o społeczeństwie wspomnienie ostatniego publicznego koncertu Fryderyka Chopina. 16 listopada 1948 roku "poeta fortepianu" wystąpił w sali Guildhall w Londynie. Chopin poświęcił swój występ weteranom Powstania Listopadowego. Występ odbył się w kameralnym gronie i bez rozgłosu, był zakończeniem podróży koncertowej po Anglii i Szkocji. Zorganizowała go uczennica kompozytora, szkocka pianistka Jane Stirling, darząca go nieodwzajemnionym uczuciem.
Był twórca kultowej serii komiksowej „Kajko i Kokosz”. Wymyślonych przez niego bohaterów zna chyba każdy Polak. Dziś mija 15 lat od śmierci Janusza Christa.
Mija rok od śmierci Jerzego Połomskiego. Gwiazdy estrady lat 60. i 70. Jego piosenki znała i śpiewała cała Polska. Postać artysty przybliży Agnieszka Wrońska.
180 lat mija od powołania krakowskiego urzędu probierczego, najstarszego działającego takiego urzędu w Polsce. Powstał w 1843 roku w Wolnym Mieście Krakowie, którym cieszył się w tym czasie autonomią. Urząd badał i oznaczał cechami probierczymi wyroby z metali szlachetnych wytwarzane przez krakowskich złotników. O jego historii w radiowej lekcji wiedzy o społeczeństwie opowie Mateusz Bożek.
Dziś przypadają dwie ważne rocznice związane z życiem polskiej noblistki, Marii Skłodowskiej-Curie. To przede wszystkim data jej urodzin - wybitna uczona przyszła na świat dokładnie 156 lat temu w Warszawie. A 112 lat temu w wieku 44 lat odebrała swoją drugą nagrodę Nobla.
Maria Skłodowskiej- Curie przecierała szlaki innym kobietom w zdominowanym przez mężczyzn świecie nauki.
6 listopada 1951 roku z taśm produkcyjnych Fabryki Samochodów Osobowych w Warszawie wyjechała pierwsza Warszawa M20 - zarazem pierwszy samochód osobowy produkowany seryjnie w Polsce po II wojnie światowej. W zasadzie była to radziecka "Pobieda" pod inną nazwą, ale polscy inżynierowie stale ją rozwijali i wprowadzali własne pomysły. W radiowej lekcji wiedzy o społeczeństwie przybliżymy historię tego niezwykłego pojazdu. A zrobi to Mateusz Bożek.
Dziś mija 80. rocznica niemieckiej akcji o kryptonimie "Erntefest" - "Dożynki". Jej celem była likwidacja Żydów w Generalnym Gubernatorstwie na Lubelszczyźnie. 3 i 4 listopada 1943 roku funkcjonariusze SS i policji bezpieczeństwa zamordowali w masowych egzekucjach około 42 tysięcy więźniów żydowskich. Akcję przeprowadzili w niemieckich obozach na Majdanku, w Trawnikach i Poniatowej.
Mija właśnie 105 lat od powstania pierwszej polskiej rządowej agencji informacyjnej. Polska Agencja Telegraficzna została założona przez grupę polskich dziennikarzy jesienią 1918 roku, którzy przejęli siedziby Wiedeńskiego Biura Korespondencyjnego w Krakowie i we Lwowie. Potem przeniesioną ją do Warszawy. W latach międzywojennych PAT stała się urzędową agencją prasowo-informacyjną II Rzeczypospolitej Polskiej i była podporządkowana Prezydium Rady Ministrów. A więcej o agencji w radiowej lekcji wiedzy o społeczeństwie opowie Mateusz Bożek.
Jackowa Pościel – to wyjątkowe miejsce w Beskidzie Sądeckim poświęcone pamięci o ludziach gór. Symboliczny cmentarz przewodników, wspinaczy, grotołazów i ratowników GOPR jest celem wędrówek turystycznych szczególnie w listopadzie. O osobach, które zginęły w górach, ale także zasłużyły się dla rozwoju turystyki, przypominają głazy z tablicami pamiątkowymi. U progu uroczystości Wszystkich Świętych do Doliny Pamięci wybrała się reporterka Radia Kraków Krystyna Pasek. O blisko 20-letniej historii tego symbolicznego cmentarza opowiedział jej Marek Kroczek, przewodnik beskidzki i dyrektor oddziału Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego w Woli Kroguleckiej.
110 lat temu - 27 października 1913 roku - urodził się Andrzej Bobkowski, pisarz, eseista, współpracownik paryskiej "Kultury", autor między innymi "Szkiców piórkiem" i wielu opowiadań. Ceniony za przenikliwe spojrzenie na współczesną cywilizację, nazywany "chuliganem wolności", po tym jak napisał: "Człowiek wolny, intelektualista, pisarz i poeta naprawdę wolny, który chce być wolny, będzie do końca tego świata miał coś z chuligana". Jerzy Giedroyc wspominał go tak: "Była to natura kontestująca, buntownik, który zawsze starał się być niezależny". Zmarł w 1961 roku w Gwatemali, mając 47 lat.
