17 lat temu - 27 marca 2006 roku - zmarł Stanisław Lem, pisarz, filozof, futurolog, autor książek science-fiction, jeden z najpopularniejszych i najbardziej cenionych na świecie polskich twórców. Jego powieści i opowiadania przetłumaczono na ponad 40 języków, a ich łączny nakład osiągnął 30 milionów egzemplarzy.
Jego twórczość odkrywają dziś kolejne pokolenia, znajdując w niej ciągle nowe, jak się okazało uniwersalne treści. Jacek Kaczmarski, gdyby żył obchodziłby 66 urodziny. Ciekawe, jak sam skomentowałby rzeczywistość, w której staje się tematem kolejnego odcinka radiowej Wiedzy o Społeczeństwie? O Jacku Kaczmarskim, w naszym radiowym WOS, opowiada Sławomir Wrona.
Tłumacz i pisarz. Autor scenariuszy filmowych i teatralnych. Żołnierz Armii Krajowej, któremu udało się uciec z więzienia na Pawiaku. 25 lat temu świat pożegnał Macieja Słomczyńskiego, wybitnego tłumacza największych dzieł literatury angielskiej. Był też autorem powieści kryminalnych, cenionych w czasach Polski Ludowej
W XX-wiecznej historii Polski zapisały się dwa znaki-symbole, które każdy Polak szybko rozpoznaje i które kojarzą się z trudnym i jednocześnie ważnym momentem. Jednym jest pisany charakterystyczną czcionką znak Solidarności, drugim "kotwica" czyli znak Polski Walczącej. Dziś przypada ważna rocznica związana z tym drugim symbolem. Jaka? O tym w dzisiejszym odcinku naszej, radiowej Wiedzy o Społeczeństwie S. Wrona
Zielone ubrania, zielone budynki, zielone ulice i parady - tak można określić obchody dnia św. Patryka, narodowego święta Irlandii. Jest na całym świecie, a szczególnie w Europie. W tym dniu Irlandczycy oddają część swojemu patronowi.
95 lat temu, 16 marca 1928 roku, urodził się Aleksander Ścibor-Rylski, prozaik, scenarzysta i reżyser. Był autorem wielu scenariuszy do filmów, między innymi "Człowiek z marmuru" i "Człowiek z żelaza" w reżyserii Andrzeja Wajdy. Napisał też scenariusze do obrazów: "Popioły" na podstawie powieści Stefana Żeromskiego, "Dom bez okien" oraz serialu telewizyjnego "Lalka" według książki Bolesława Prusa. Zmarł w 1983 roku.
80 lat temu - 15 marca 1943 roku - w Siedliskach w Małopolsce Niemcy wymordowali rodzinę Baranków i czterech ukrywanych przez nich Żydów. Ofiarami zbrodni byli mężczyźni z rodziny Godfridów z Miechowa - ojciec i synowie, oraz rodzina polskich rolników: Łucja i Wincenty Barankowie, ich synowie Henryk i Tadeusz, a także teściowa Katarzyna Baranek.
Najlepszy na świecie dysk twardy z nieograniczoną pamięcią - a stanowi tylko 2 procent naszego ciała. Obchodzimy właśnie Światowy Dzień Mózgu. W całym kraju organizuje się akcje edukacyjne, które przybliżają jak działa i jak o niego dbać. A co o nim wiemy? To sprawdzał Mateusz Bożek.
80 lat temu - 13 marca 1943 roku - Niemcy rozpoczęli ostateczną likwidację krakowskiego getta. W ciągu dwóch dni na ulicach dzielnicy żydowskiej zginęły prawie dwa tysiące osób. Wszystkich zdolnych do pracy - około 8 tysięcy osób - Niemcy przepędzili do obozu pracy w Płaszowie, później przekształconego w obóz koncentracyjny. Wcześniej, w 1942 roku, Niemcy przeprowadzili w krakowskim getcie dwie akcje deportacyjne.
To wspólny projekt pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego i Ekonomicznego. Ci poszukują pamiątek, notatek, listów i zdjęć, by nie tylko je zeskanować i udostępnić, ale także pomóc właścicielom zabezpieczyć by mogły przetrwać na dłużej. O tym muzeum i kilku bohaterach powstającego muzeum dziś opowiadamy w ramach naszej radiowej lekcji wiedzy o społeczeństwie.
8 marca przypada nie tylko Międzynarodowy Dzień Kobiet, ale także dzień ich praw, ustanowiony przez Organizację Narodów Zjednoczonych w 1977 roku. O historii praw kobiet, ich początkach i współczesnych problemach dziś opowiadamy w ramach naszej codziennej radiowej lekcji wiedzy o społeczeństwie.
W połowie marca będziemy mogli wypatrywać najbardziej Polskiego z symboli wiosny - bociana białego. Te jedne z największych ptaków w tej części Europy właśnie w marcu wracają z Afryki. Pierwszy pojawił się na mazurach już w 28 lutego. Ich zwyczajom, czyhających na nie zagrożeniom, a także naszym przekonaniom dotyczącym tych sympatycznych zwiastunów wiosny opowiadamy w ramach naszej codziennej radiowej lekcji WOS.
Zwolnieni z Teorii to pierwsza w Polsce olimpiada, która nie polega na nauce podręczników na pamięć, tylko na zrealizowaniu przez młodzież własnych projektów. Uczniowie szkół średnich w całej Polsce w ramach tego projektu organizują kampanie, zbiórki, akcje charytatywne i społeczne. Co roku zaangażowanych w olimpiadę jest kilka tysięcy uczniów. Dlaczego? O tym w radiowej lekcji Wiedzy o Społeczeństwie.
75 lat temu rozpoczął się proces Witolda Pileckiego - jednego z najodważniejszych ludzi na świecie swojego pokolenia. Witold Pilecki był rotmistrzem kawalerii Wojska Polskiego, jednym z żołnierzy wyklętych, walczących w powojennym podziemiu niepodległościowym. Był więźniem i organizatorem ruchu oporu w obozie koncentracyjnym Auschwitz, autorem raportów o Holocauście, tak zwanych Raportów Pileckiego.
Małopolanie przez cały dzień uczestniczą dziś w uroczystościach z okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Marsze, apele pamięci, wykłady historyczne, koncerty czy wernisaże wystaw odbywają się na terenie całego województwa. Armii antykomunistycznego podziemia poświęcimy też czas w radiowej lekcji Wiedzy O Społeczeństwie
45 lat temu w Krakowie zmarł lotnik, dziennikarz i pisarz Janusz Meissner. Pionier polskiego lotnictwa, uczestnik wojny polsko - bolszewickiej oraz II Wojny Światowej. Napisał wiele poczytnych powieści i opowiadań, które popularyzowały lotnictwo, ale także marynistykę. Do najbardziej znanych należą: Szkoła orląt, Żądło Genowefy, L jak Lucy oraz Wraki.
Pierwszego marca w Krakowie, Nowym Sączu, Tarnowie i zapewne wielu miastach i gminach Małopolski rozpocznie się rekrutacja do przedszkoli samorządowych. Historia przedszkoli ma nieco ponad 200 lat. Ich prototypem były ochronki. Pojawiły się one w XIX wieku jako odpowiedź na problem zapewnienia opieki nad dziećmi matek pracujących zawodowo. Dziś to także przygotowanie do edukacji szkolnej i czas socjalizacji dziecka w grupie rówieśniczej. Na przykładzie Krakowa sprawdzamy, jak dostać się do najbardziej porządnego przez wielu rodziców przedszkola samorządowego. Najbardziej porządnego - bo najtańszego.
24 lutego - to data, która zapiszę się w historii jako jedna ze smutniejszych w dziejach Europy. Prezydent Rosji, Władimir Putin, ogłosił specjalną operację wojskową w Ukrainie. Miała trwać trzy dni - wola walki Ukraińców okazała się jednak zbyt duża, aby pozwolić sobie odebrać niepodległość. Wojna toczy się już równy rok.
25 lat temu - 23 lutego 1998 roku - Polska ratyfikowała konkordat z Watykanem, czyli umowę regulującą stosunki między państwem a Kościołem katolickim. Dokumenty w Warszawie podpisał prezydent Aleksander Kwaśniewski, w Rzymie - papież Jan Paweł II. Konkordat wszedł w życie dwa miesiące później - 25 kwietnia.
213 lat temu, 22 lutego 1810 roku, w Żelazowej Woli urodził się Fryderyk Chopin, uznawany za najwybitniejszego polskiego kompozytora i pianistę. Jego koncerty, nokturny czy polonezy na trwałe weszły do kanonu światowej muzyki. Artysta jest też uważany za jednego z najlepszych kompozytorów epoki romantyzmu. Jego talent odkryto, gdy miał zaledwie kilka lat. Wychował się w Polsce, ale większość życia spędził w Paryżu. Tam też zmarł na gruźlicę w 1849 roku.
