Radio Kraków

Słownik słów nowych i zapomnianych


RSS Spotify Google Podcast

Przypominamy słowa stare, które wyszły już z powszechnego użycia, choć często żyją dzięki dziadkom czy rodzicom. Budzą rozrzewnienie, przenoszą w dawne czasy, zachęcają do wspomnień. Bo czy ktoś powie dziś "sagan" na elektryczny czajnik, albo "szabaśnik", gdy wkłada coś do piekarnika? A pantalony, szlafmyce, gipiury? Ale oddamy też głos nastolatkom. Dlaczego tworzą nowe słowa i czy rodzice i dziadkowie powinni używać tych wyrazów? Jak długo żyje słowo i kiedy na stałe wchodzi do języka? Zaprasza Marzena Florkowska.

Podcasty

Flirt i to w dodatku flirt kieszonkowy

Pochodzi z języka francuskiego i oznaczało kuszenie przez  upuszczanie płatków kwiatów. Także przez zalotne, kokieteryjne zachowanie. Wszystkie te słowa wyszły już z użycia. A Marek Sosenko, krakowski kolekcjoner dziś opowiada o flircie kieszonkowym. Rozmawia Marzena Florkowska.

Cepelia

67 lat temu, 10 grudnia 1955 roku otwarto Cepelię w Nowej Hucie na Placu Centralnym. Zdjęcia archiwalne i przedmioty można oglądać na wystawie "Plac Centralny. W poszukiwaniu centrum" w Muzeum Nowej Huty - oddziale Muzeum Krakowa. Wystawa czynna jest do 28.12. 

Jak to słowo "Cepelia" funkcjonuje w naszym języku - pyta Marzena Florkowska.

Laureaci 80. edycji Konkursu Szopek Krakowskich

O 13.00 w Pałacu Krzysztofory poznamy laureatów  80. edycji Konkursu Szopek Krakowskich. O szopkarzach z gminy Czernichów i Liszki, którzy od wielu lat starują w konkursie rozmawiają Piotr Kapusta, adiunkt w Muzeum Nowej Huty, Oddziale Muzeum Krakowa, i Marzena Florkowska.

Chochoł nie tylko bronowicki

 W Rydlówce odbyła się doroczna uroczystość osadzania chochoła w rocznicę ślubu Lucjana Rydla  i Jadwigi Mikołajczykówny. Stanisław Wyspiański, gość wesela, zainspirował się tymi wydarzeniami. Chochołom okrywającym krzaki róż nadał specjalne znaczenie. O chochołach, których już nie widzimy w ogrodach i sadach rozmawiają Małgorzata Oleszkiewicz, etnograf, długoletni kustosz Muzeum Etnograficznego w Krakowie i Marzena Florkowska

Bibliofil czyli miłośnik ksiąg

Bibliofilstwo przybiera czasem nieoczekiwane formy jak choćby powołanie do życia Rycerskiego Zakonu Bibliofilskiego z Kapitułą Białego Kruka. Na jego czele stoi Wielki Mistrz Jerzy Duda, z którym rozmawia Marzena Florkowska.

Pasamonicy czyli ci, którzy wytwarzają pasmanterię

Dziś zapomniane słowa związane z zawodami, które dziś już zanikły. Rozmawiają Emil Bajorek, przewodnik po Krakowie ze Stowarzyszenia Podgórze.pl i Marzena Florkowska.

Filokartystyka i filokartysta

Filokartystyka czyli miłość do kart pocztowych. Co dokładnie oznacza to słowo i jak ta miłość do kart pocztowych przejawia się w codzienności? Rozmawiają Marek Sosenko, filokartysta i Marzena Florkowska.

Dworskie słowa nieco zapomniane

Oleniałość, pościałka, ocalidło, trzaskawica, obraźnik, wodocisk. To słowa, które poznamy podczas trzeciej rozgrywki terenowej o tematyce dworsko-podkrakowskiej już niebawem 17.09.2022 w Łuczanowicach. O szczegółach rozmawiają Weronika Śliwiak, koordynatorka projektu "Alfabet nowohucki" realizowanego przez Ośrodek Kultury Kraków - Nowa Huta i Marzena Florkowska.

Szapoklak czyli kapelusz mechaniczny

Cylindry o specjalnej konstrukcji, dzięki której można było złożyć je na płasko. Popularne w XIX wieku we Francji i także w Polsce. Noszone na bale, ale stanowiły także element stroju kominiarza. Gościem Marzeny Florkowskiej jest Agnieszka Lisak, autorka książki "Życie towarzyskie w XIX wieku".

W niedzielę 24.07. o godz. 15.00  Muzeum Krakowa zaprasza na wykład Agnieszki Lisak "Tańce, bale i towarzyskie skandale w XIX wieku".
 

Jour fix czyli cotygodniowe spotkanie na salonach

Przyjmują co wtorek i mają nadzieję, że pan raczysz zaszczycić ich swoją obecnością. Każdy dzień tygodnia należał do innej damy,  a te konkurowały ze sobą "na salony" starając się  przyciągnąć śmietankę towarzyską miasta. 

Gościem Marzeny Florkowskiej jest Agnieszka Lisak, autorka książki "Życie towarzyskie w XIX wieku". 

W sobotę 16.07. o godz. 11.00 Muzeum Krakowa zaprasza na spacer "Życie towarzyskie Krakowa x XIX wieku", który poprowadzi Agnieszka Lisak. Spotkanie w Krzysztoforach.

Sztubak

Sztubacka miłość i sztubacki żart, czyli coś wakacyjnego ze szkołą w tle. O tym słowie i różnych jego odcieniach - Marzena Florkowska.

Spotykamy ancymona, andrusa, dożarciucha, ciurmoka, ale także klawego gościa.Bo na polu wszystko może się zdarzyć.

Marzena Florkowska i krakowskie słowa na wakacje.

Kaligrafia

Dziś o kaligrafii, a wszystko w związku z warsztatami kaligraficznymi "Napisz to pięknie z Mickiewiczem"
czyli piszemy cytaty z Mickiewicza pismem z epoki. O znaczeniu kaligrafii dla rozwoju mózgu rozmawiają mistrzyni kaligrafii Anna Jeziorna i Marzena Florkowska.

Genealogia czyli wiedza o rodzie

9 czerwca obchodzony jest na świecie jako Dzień Archiwów  Stąd pytanie o słowo nie używane na co dzień - genealogia. Co ono oznacza i czy nowoczesne technologie wychodzą nam z pomocą? Z prof. Wojciechem Krawczukiem, historykiem, archiwistą, dyrektorem Archiwum Narodowego w Krakowie rozmawia Marzena Florkowska

Piecyk do nagrzewania żelazek

Piecyk do nagrzewania żelazek - to przedmiot bardzo rzadki, a w dodatku spotkać go można było w miejscach, w których wiele kobiet zajmowało się prasowaniem. Dziś można taki przedmiot oglądać w Muzeum Etnograficznym w Krakowie na wystawie „POWERBANK / siła kobiet” . Rozmawiają kuratorka wystawy Dorota Majkowska-Szajer i Marzena Florkowska

Halka i ciasnocha

Po Dniu Mamy rozmawiamy o damskiej bieliźnie. I pojawiają się takie słowa jak  halka albo ciasnocha. Rozmawiają Monika Dudek – etnolożka, regionalistka, pieśniarka i tancerka oraz kolekcjonerka strojów krakowskich i Marzena Florkowska.

Motanki

Stwórz Motankę i Zaplątaj Dobro.

Fundacja Darem Dalej razem z Wojewódzką Biblioteką Publiczną w Krakowie organizuje warsztaty tworzenia ukraińskich lalek motanek.

Gościem Marzeny Florkowskiej jest Marlena Wanat-Jarząb, współzałożycielka Fundacji Darem Dalej.

Matura czyli czas maglowania

Maglowanie w czasie matury czy zbliżających się egzaminów. Czasem rodzice też maglują swoje dorastające dzieci chcąc dowiedzieć się czegoś o ich życiu prywatnym. O trochę zapomnianym słowie "maglowanie" rozmawiają Dorota Majkowska-Szajer z Muzeum Etnograficznego w Krakowie, współautorka książki "Słowa do rzeczy" i Marzena Florkowska.

Gorset, katanka, żupan, rańtuch

Elementy stroju ludowego. Zobaczymy je podczas procesji św. Stanisława czy procesji Bożego Ciała, gdy wiele kobiet ubierze właśnie stroje regionalne. Rozmawiają Monika Dudek – etnolożka, regionalistka, pieśniarka i tancerka oraz kolekcjonerka strojów krakowskich i Marzena Florkowska.

Kokarda, kotylion czy wstążka?

W Dniu Konstytucji 3 maja wiele osób używa barw narodowych. Jak to robić właściwie i jaka terminologia tu obowiązuje: kokarda, kotylion czy wstążka?  Rozmawiają pułkownik w stanie spoczynku Marek Kwiecień z Polskiego Towarzystwa Weksylologicznego, czyli zajmującego się chorągwiami, i Marzena Florkowska.